Binukot (Malip-ot nga sugilanon ni Alain Russ Dimzon)

            Ginpamiud ni Leonita ang mga pinanid sang katsa. Sa isa ka patadyong, ginputos niya ang mga dagum kag may nagkalainlain nga duag sang mga hilo. Ang iban sa mga katsa nasugudan na niya bilang mga panubok nga amo ang paghingalan sang mga Bukidnon sa pagborda sang mga bagay kag mga hitabu. May mga bagay kag mga hitabu nga nasugdan na sa pagborda. Apang ini nga idihon nga sugidanon ni Leonita wala gid mahibaloan sing bisan isa ka Bukidnon. Para sa iya, maduagon ini nga sugidanon, apang nahibaloan man niya nga ini indi maduagon para sa mga Bukidnon.

            Pat-ud nga matingala ang mga Bukidnon nga wala siya makapakigbahin sa Binanog. Nahibaloan niya nga maaligmat  si Lola Telya sa iya pagkadula. Sa ini nga hitabu, siya ang mangin una nga Bukidnon  nga makabuhat sang iya ginabuko.  Palangga siya ni Lola Telya. Wala man nagkulang ang pagtatap kag pagtudlo sang tigulang sa iya sang mga kamatuoran para sa iya bilang isa ka babaye nga Bukidnon. Si Leonita makabig nga pinaka-huwaran kag pinaka-maalam. Nagdaku siya sa sabak ni Lola Telya nga labi nga ginatahod. Siya makabig nga manunubli ni Lola Telya. Siya ang may pinaka-madamu nga nasaulo nga mga sugidanon. Siya ang may pinakadaku nga kahigayonan nga makasaulo sang Hinilawod, ang malaba nga binalaybay nga may sugidanon nahanungod sa pagpasimpalad kag paghigugma  sang mga Bukidnon.  Si Leonita man ang pinakamatahum nga Bukidnon. Kon kaharian ini  nga tribu, isa siya ka prinsesa nga manug-reyna. Matandaan pa niya sang siya nagpangtipon sang mga dahon sang kamangyan nga ginalubak para gamiton nga bulong sa madamu  nga sahi sang balatian, kag nagtalang siya  kag wala makabalik gilayon  sa ila payag ni Lola Telya. Bilog nga tribu ang nagpangita sa iya katulad lang nga nagpangita ang iban sa ila sang pinakamabaskug nga anting-anting.

            Karon, nagtigpasaw ang iya mga tiil sa sapa nga nagakihad sang talon kag

 kakahoyan sa duta sagwa sang mga ini.

            Sa iya panghunahuna, dugangan niya sang isa ka sugidanon  ang mga Bukidnon. Dugangan niya ang Hinilawod sang iya kaugalingon kag matuod-tuod nga sugidanon pananglit  iya ini mahimo. Ini nga sugidanon hatagan niya sang mga laragway paagi sa panubok.

            Nagbalikid si Leonita sa talon kag kakahoyan. Wala sing gal-um sa ibabaw sang mga ini. Sa kalayuon, mahinay nga mabatian ang tunog sang mga tambur, agung, kag kahoy nga ginabasal. Ini ang mga  kasangkapan nga ginapatunog sa pagsaut sang Binanog, ang saut nga nagasunod sa hulag  sang banog ukon pispis nga dapay. Mahinay na nga mabatian ang mga tigbato sang pag-amba sang ta-ta. Ang ta-ta ang pinakamatagsing  kag pinakamagahod nga bahin  sang Binanog.  “Herlikita! Herli! Herli! Herlikita!” Nahibaloan niya nga padayon ang pagsaut sang tribu.

*****

            “Lamunon sang higante nga man-og nga si Bakunawa ang iya iloy nga si Ugsad. Magabangon si Bakunawa nga nagabaruron  sa idalum sang dagat sa diin ginbilin kag ginpatumbayaan siya ni Ugsad. Nagdaku siya nga nakaangkon  sang kalabaon  nga makatabid sang langit kag dagat. Sa kalain sang iya balatyagon, luyag magtimalus ni Bakunawa kay Ugsad, nga iya iloy.” Nagalutaw sa hangin ang pangayaw  nga nagpulong sini kay Leonita.

*****

Mangin masiri ang mga lalantawon gikan sa putokputokan sa diin malapit sa dagat. Dala ni Leonita ang mga pinanid sang katsa, mga dagum, kag hilo nga may nagkalainlain nga duag. Magabuhat siya sang panubok nga magalaragway sang paglamon ni Bakunawa kay Ugsad. Hinali matabu, ini nga panubok indi niya mahimo nga mahigot sa iya agtang bilang sampulong ukon puni sa tagsa ka pagsaut sang Binanog. Indi ini iya sang mga Bukidnon. Iya ini sang isa ka pangayaw.

            Laban nga  maakig si Lola Telya bangud batuk sa kinaandan sang mga Bukidnon ang pagabuhaton ni Leonita nga may kakulba. Malayo ang talon kag kakahoyan sa dagat. Ginatawag man sila nga mga Sulodnon bagud nagapuyo sila sa sulod sang talon kag kakahoyan.

*****

Ang pangayaw nagalutaw sa hangin. Isa ka gab-i, nagtuhaw siya samtang nagatamwa si Leonita sa ugsad kag nagahuyop sang tulali santu sa huni sang mga pispis nga punay.  Sa siga sang ugsad, ang pangayaw naka-sarwal lang nga human sa daw may tuman kagagmay nga mga mata nga lambat nga lanot. Wala ini sing may ginasul-ob nga bayo.  Indi tuman kadalagku apang bayhonan ang iya dughan kag mga butkon. Ang iya mga mata nagalaragway sang kaalam kag kaisog. Malaba nga bangkaw nga ang punta sini may tagub nga may dagway sang isda kag napunihan sang pilak ang nahigot sa iya likod.

            Para kay Leonita, indi ini sayup nga pagpalatihan. Ini kamatuoran sagwa sang mga kamatuoran nga nagapalibot sa mga Bukidnon. Lamunon sang higante nga man-og nga si Bakunawa ang iya iloy nga si Ugsad. Magabangon si Bakunawa nga nagabaruron sa idalum sang dagat sa diin ginbilin kag ginpabayaan siya ni Ugsad. Nagdaku siya nga nakaangkon sang kalabaon nga makatabid sang langit kag dagat. Magatimalus si Bakunawa kay Ugsad.

            Si Leonita naghamtong nga wala nakakilala sang iya iloy. Wala man niya makilala ang iya amay. Si Lola Telya nga wala man mapat-ud kon matuodtuod niya nga lola ang nagbatiti sa iya bilang ginikanan. Si Lola Telya ang pinakatigulang nga babaye sa tribu. Sunu sa mga huring-huring, si Leonita anak sang mga pangayaw nga nagtalang sa ginsakpan sang mga Bukidnon. Likom sa tanan, ini nga sugilanon ginpamatian ni Leonita nga may daku nga pagpati. Apang wala gid niya ang iya pagpati ginpahibalo sa mga Bukidnon. Wala gid niya ini ginpamangkot  bisan kay Lola Telya.

             * * * * *

            Sa putokputukan, daw halos lab-uton ni Leonita si Ugsad . Nagpangita siya sing daku, malapad, kag matapan nga bato. Didto niya ginhumlad and mga katsa kag ginbutang ang mga dagum kag mga hilo nga may nagkalainlain nga mga duag. “Ano ang duag ni Bakunawa?” pamangkot ni Leonita.

            Para kay Leonita, matuod ang pangayaw. Naghambal pa ini nga awayon kag patyon niya  si  Bakunawa para mauntat na ang paghandum sini nga magtimalos sa iya sini nga iloy nga si Ugsad para mauntat na ang pagtublag  sini sa pangabuhi sang mga taga-dagat bangud tagsa ka paglukso kag pagtupa ni Bakunawa sa iya handum nga malamon si Ugsad nagataub kag nagadalagku ang mga balod.

Nagpati si Leonita sa sugilanon sang isa ka pangayaw. Maakig sa iya si Lola Telya. Apang yari na siya sa putokputokan. Nahumlad na niya ang katsa sa matapan nga bato. Nahanda na niya ang mga dagum kag hilo.      

“Malagas ko ayhan sa pagtubok ang kadasigon sang mga mahimo matabu? Tandaan ko kag amo dayon ang pagtubok. Ano kalawig nga mahuman ko ang panubok sang akon sugidanon?” pamangkot naman ni Leonita.

            Ang paglamon ni Bakunawa kay Ugsad kag ang pagpatay sang pangayaw kay Bakunawa ipakita ni Leonita paagi sa panubok.  Pananglit makita sang mga Bukidnon ang mga laragway sa panubok,  matingala sila kag mamangkot. Ang pangayaw, si Bakunawa, kag Ugsad indi kinaandan para sa mga Bukidnon.

            “Karon, indi na mabatian ang tunog sang tambur, agung, kahoy nga ginbasal kag ta-ta. Bangud nga natapos na bala ang Binanog ukon bangud na ini sa kalayuon sang talon kag kakahoyan?” dugang nga pamangkot ni Leonita.

            May liwan nga lumay ang pangayaw. May kinalain ang iya sugidanon. May kinalain ang iya kaambong.  Katulad sang lana nga ginsimpon sa duga sang ginlubak nga dahon sang kamangyan nga nagailig sa dughan kag mga butkon sini ang manipis niya nga balhas. Daw ginabutong sang iya kaambong si Leonita. Liwan nga pagpalangligbos kag kainit ang mabatyagan niya.  Ang iya mga tinaga sugod sang  una siya mabatian ni Leonita  nagadala sang kamatuoran nga daw indi ni Leonita mahimo duhaduhaan.

“Mahimo ka mag-upod sa akon  kon mapatay ko si Bakunawa. Mapuyo kita upod sa akon tribu,” nagabalikbalik sa pamatin-an ni Leonita ang mga ginpulong sang pangayaw.

            Nagtulok si Leonita kay Ugsad. Ginhulat niya ang pagpakita  kag paglukso ni Bakunawa halin sa dagat kag paglamon sini kay Ugsad.

            Wala na ang paghuni sang mga punay. Indi na niya makita ang mga bukol sang mga tanum nga labog. Ginhulat niya ang pagpakita sang pangayaw.

            Nagtanog siya sang mapulapula nga hilo. Nagtubok siya sang dughan pagkatapos sang mga butkon. Gindugangan niya ini sang ulo. Gintapos niya ang lawas kag ginbutangan ini sang mga tiil. Ang lalaki may malaba nga bangkaw nga ang punta sini may tagub nga may dagway nga isda nga napunihan sang pilak nga nakahigot sa iya likod.

            Nagtulok si Leonita kay Ugsad. Wala pa nakapakita ang pangayaw. Ginpadayon ni Leonita ang pagtubok. Nagdugang siya sang kayumanggi nga hilo. Ginhuman niya sa pagtubok ang isa ka babaye nga hublas kag nagadupa sa atubang sang pangayaw.

            Ginpadayon ni Leonita ang pagtubok sing isa ka wala  matapos nga laragway. Sa ini nga laragway yara si Leonita kag ang pangayaw nga may ginadapit nga gamay  nga bata. Indi mapat-ud ni Leonita ang nawong nga bahin sang bata nga ila ginadapit. Gindihon niya ang lawas sini nga may panit nga mapulapula katulad sang panit sang pangayaw.

            Sa isa naman ka katsa, may payag. Ila ini payag sang pangayaw bilang mag-asawa. Luyag niya ibutang ang laragway sang talon kag kakahoyan . Apang nagaagaw sa iya  panghunahuna nga ibutang ang laragway sang dagat.  Pananglit magdayon siya nga mag-upod sa pangayaw, indi na siya makabalik  sa sulod sang talon kag  kakahoyan.

Apang indi man siya makabalik sa mga Bukidnon, matuman niya ang wala matuman nga pagtingub sang iya pamilya nga yara ang iloy, amay, kag ila anak. Siya ang magahatag sang unod kag dugo sa naglipas nga kabuhi sang iya pamilya nga wala matuman sa iya panghunahuna. Hatagan niya katumanan ang nagligad bangud nga ginakabig niya ang iya kaugalingon nga isa ka babaye nga pinasahi. Sa tribu sang mga Bukidnon, wala pa mabun-ag ang isa ka lalaki nga mahimo pasugtan sang mga katigulangan sang tribu nga  makapangaluyag  kag makapangasawa sa iya. Sa tribu sang mga Bukidnon halos  indi siya mapalapitan sang mga lalaki. Ikabuhi niya sagwa sang tribu sang mga Bukidnon ang kabuhi nga wala matuman sang iya mga ginikanan sa iya panghunahuna. 

            Nagtubok siya sang dagat sa katsa. Ginapanan-aw niya ang mahimo matabu pananglit  mag-upod siya sa pangayaw.

            Makagalanyat ang pangayaw. Indi niya mahangpan ang gahum sang pagkagalanyat sini. Katulad sang lana nga ginsimpon sa duga  sang ginlubak nga dahon sang kamangyan nga nagailig sa dughan kag mga butkon sini ang iya manipis nga balhas. Daw ginasuyop sang kaalam kag kaisog sa iya mga mata si Leonita. Ang tinaga sang pangayaw nagadala sang kamatuoran nga mabudlay duhaduhaan.

            “Mahimo ka mag-upod sa akon pagkatapos ko mapatay si Bakunawa.” Mabatian ini ni Leonita nga katulad lang nga yara sa iya atubang ang pangayaw.

            Sunu sa mga Bukidnon, duha ka napulo ka tuig ang nagligad sang ginbun-ag si Leonita sa  talon kag kakahoyan. Apang ini mahipos niya nga wala ginpatihan. Mas nagapati  siya nga isa lang siya ka pangayaw sa mga Bukidnon. Luwas sa mga ini, naghamtong siya nga isa gid ka tunay nga Bukidnon. Nangin sampaton siya  sa pagsaut sang tinigbayi nga bahin sa Binanog. Masaulo niya ang tunog sang mga barasalon nga ginagamit  sa paglanton upod sa pagsaut: ang tambur, agung, kahoy nga ginabasal kag ang mga ginamitlang nga mga tigbato sa ta-ta. Karon, indi na niya mabatian ang tunog sang mga ini. Nadula na ang mga ini sa iya pamatin-an.

            Liwan na nga kalibutan ang pagaatubangon ni Leonita. Liwan ang pangayaw.  May kinalain siya nga lumay. Tuhay ang iya sugidanon.

            Katulad sang lana nga ginsimpon sa duga sang ginlubak nga dahon sang  kamangyan  ang nagailig sa dughan  kag mga butkon  sang pangayaw ang manipis sini nga balhas. Duga ini nga makabulong sang kauhaw sa paghandum ni Leonita karon.

            Nag-untat si Leonita sa pagtanog. Wala siya makahibalo sang duag ni Bakunawa. Halos magaampo na si Leonita sa paghulat. Nagaduhaduha na siya nga hinali indi na magpakita ang pangayaw.

            “Wala sing kinalain nga lumay ang pangayaw! Wala sing kinalain ang iya sugidanon! Wala sing kinalain ang iya kaambong! Makita man ini tanan sa mga Bukidnon, sa mga lalaki nga Bukidnon! Wala sing mga mata nga makapaamag sa akon!” Nagsinggit si Leonita. “Wala sing kinaalam kag kaisog nga makapaamag sa akon! Tanan ini yara sa mga Bukidnon! Ang mga tinaga lang sang mga Bukidnon ang kamatuoroan! Wala na sang kamatuoran nga mahimo duhaduhaan! Ang kamatuoran, amo ang kamatuoran lang sang mga Bukidnon.”

            Nagdaguob ang tingug ni Leonita gikan sa putokputokan.

            “Mahimo  ka mag-upod sa akon pagkatapos ko mapatay si Bakunawa !” Ini nga mga tinaga sang pangayaw iya na nga kalimtan.

            Ginpiud ni Leonita ang mga katsa. Ginhimos niya ang dagum kag mga hilo. Magabalik siya sa sulod sang talon kag kakahoyan.

            Nagbaskug ang hangin. Naglantaw si Leonita sa palibut. Hinali nagtuluhaw ang mga dahon kag bukol sang mga labog. Nagsugod sa pagtunog ang mga barasalon nga ginagamit sa Binanog. Nagsigabong ang mga tambur. Naglanug ang mga agung. Naglinagapak ang mga kahoy nga ginabasal. Naglagsing ang mga tigbato sang pag-amba sang ta-ta.  Herlikita! Herli! Herli! Herlikita! Makita niya ang iya kaugalingon sa tunga sang Binanog. Makita niya si Lola Telya nga nagapiyong kag nagamitlang sang mga sugidanon, sugidanon sang magkahagugma  nga naangut sa pagtuga sang mga kasangkapan sa paglanton katulad sang kubing nga ginalanton sunod sa hangin sa sulod sang bukas nga baba, tulali nga ginahuyop, kag suganggang nga ginahampak sa kamut kag nagapagana sa pagsaut sang Binanog. Ini ang mga sugidanon nga iya nahamut-an  sa duha ka napulo ka tuig niya nga pang-edaron.

            Nagsaut siya sang tinigbayi nga bahin sang Binanaog. Katulad siya sang isa ka banog ukon dapay nga nagalupadlupad sa nagaagaway nga amihan kag habagat.  Nagkiaykiay siya sa wala.  Nagkiaykiay siya sa tuo.  Nakasul-ob siya sang pula nga patadyong kag puti  nga bayo nga may panubok sang mga bulak sang labog.

            Sang magtulok si Leonita sa kalangitan, nagtuhaw sa nawong ni Ugsad ang pangayaw. Naglupad nga tuman ka dasig ini palapit sa iya atubang.  Nagsulod sa panghunahuna ni Leonita nga nagbutig ang pangayaw.  “Ang pangayaw kag si Ugsad isa lang.  Indi tanan nga ginhambal sang pangayaw matuod.” Dapat ini pamatud-an ni Leonita.

            Nagbaylo ang palibut. Nadula ang mga barasalon sang Binanog. Nadula ang tunog sang mga tambur, agung, kag kahoy nga ginabasal. Nadula ang mga tigbato sang pag-amba sang ta-ta.

            Ang lawas sang pangayaw luyag ni Leonita matandug. Luyag niya ini pamatud-an.  Luyag niya mahaplos ang balhas nga daw ginsimpon nga lana kag duga sang ginlubak  nga dahon sang kamangyan sa dughan sini. Luyag niya ini mapamatud-an. Luyag niya mauyatan ang baslay sini kag pamatud-an nga indi ini panan-awan lang. Mahimo lang, luyag niya nga pilason ang iya pagka –babaye nga ginakabig nga Bukidnon sang bangkaw sang pangayaw para indi siya magduhaduha nga ini indi matuod. Luyag niya nga makita ang pagtulo sang dugo sang iya pagka-babaye nga una ginpilas sang isa ka pangayaw.  Luyag niya mapamatud-an ang kasakit kag kadalag-an sang pagkapilas sang kaisganan sang iya pagkababaye. Sa unod nga inagyan sang tinulo sang iya dugo magahalin ang bag-o nga tinuga nga magapadayon sang isa ka bag-o nga sugidanon.

            “Lamunon sang higante nga man-og nga si Bakunawa ang iya iloy nga si Ugsad!” Karon, nagadaguob na ang tingug sang pangayaw.

      “Apang diin si Bakunawa?” sabat ni Leonita.

       “Nakita mo na si Bakunawa!  Iya iloy ang iya ginhalinan. Indi niya ini mahimo

 malamon. Wala sing may makalamon sa iya ginhalinan!”

             “Ano ang duag ni Bakunawa?”

            “Nahibaloan mo na ang duag ni Bakunawa. Katulad ini sang duag sang iya iloy.”

             “Ipakita sa akon si Bakunawa.”

             “Ipakita ko sa imo si Bakunawa kag magaupod ka sa akon?”

             “Ipakita sa akon si Bakunawa kag magaupod ako sa imo.”

             “Ang duag mo , duag sang imo ginhalinan. Ang duag ni Bakunawa, duag sang

iya iloy nga iya ginhalinan!” Nagadaguob ang tingug sang pangayaw.

             Naglupad pabalik kay Ugsad ang pangayaw. Gintinghuwaan nga lagson siya ni  Leonita . Ginlakad ni Leonita  ang  mga talaytay. Sa iya pamatyag, ginalakad niya ang  mga panganod. Lambuton niya ang pangayaw nga karon nangin isa  upod kay Ugsad.   Hinali nga ginlamon sang kasanag ni Ugsad ang pangayaw. Daw ginalakad ni Leonita  ang mga panganod. Lambuton gid niya ang pangayaw. Lambuton niya ang pangayaw  nga karon nangin isa kay Ugsad. Lambuton niya karon si Ugsad. Daw ginalakad niya  ang mga panganod.

             Ginlagas ni Leonita si Ugsad tubtub si Ugsad ginlamon sang kaagahon . Apang  natiplang siya sang pangayaw.  Ang pangayaw, si Ugsad kag si Bakunawa isa lang ka  tinuga.

* * * * *

            Ginpahigda ni Lola Telya si Leonita  sa iya mga paa.  Ginkuha sang isa ka siglo  kag duha ka tuig nga mga kamut ni Lola Telya  ang mga katsa nga may mga panubok  ni Leonita. Ginpahid ni Lola Telya ang isa ka katsa nga may panubok nga laragway ni  Leonita kag sang pangayaw kag sang wala mahuman nga bata sa nawong ni Leonita. 

           Nagkuha si Lola Telya  sang lana nga ginsimpon sa duga sang  ginlubak nga dahon sang kamangyan. Ginbanyosan niya ang mga butkon kag ulo ni Leonita. Nabatyagan ni Leonita ang pagsuyop sang kainit kag pagkadula sang pagpalanugnaw  nga naglikop sa iya bilog nga lawas.

             Naghugot ang paghakos ni Lola Telya kay Leonita.  Ginpiyong sang tigulang ang  iya mga mata. Nadumduman ni Lola Telya nga sadto may nagtuhaw man nga isa ka  pangayaw sagwa sang iya bintana. Nagdala ini sang sugidanon nahanungod kay  Bakunawa nga luyag maglamon sang iya iloy nga si Ugsad. Nadumduman ni Lola Telya  nga sa siga sang ugsad, naka-sarwal  lang ini nga human sa daw may tuman  kagagmay nga mga mata nga lambat nga lanot. Wala ini makasul-ob sing  bayo. 

           Matahum lantawon ang dughan kag mga butkon sini sa diin nagailig ang manipis nga  balhas nga daw katulad sang ginsimpon nga lana kag ginlubak nga dahon sang  kamangyan. Ang mga mata sini nagapakita sang kaalam kag kaisog nga tuhay sa iya  sang mga Bukidnon. Malaba nga bangkaw nga ang tagub sini may dagway  nga isda  kag napunihan sang  pilak ang nahigot sa iya likod.

              “Mahimo ka mag-upod sa akon  pagkatapos ko mapatay si Bakunawa,” pulong  sang pangayaw Kay Lola Telya.

               Nagsugod si Lola Telya sa pagmitlang sang mga tinaga. Daw halos wala   nagatunog ang pagmitlang ni  Lola Telya sang mga tinaga. Daw nagakutibkutib lang  ang iya mga bibig kag sa ini lang nga kahigayonan nga indi ni Leonita mahangpan ang  buot silingon sang ginapangmitlang ni Lola Telya. 

             Nagbangon si Leonita kag nagtipon naman sang mga pinanid sang katsa, mga  dagum, kag mga hilo nga may may nagkalainlain nga mga duag. Nagsugod siya sa pagtubok  sang dagway ni Ugsad nga diin katulad ini sang isa ka salaming sa diin  makita ang ulo sang pangayaw nga nakatabid sa lawas sang isa ka higante nga man-og. Pagkatapos niya sa pagtubok sang pangayaw, kay Ugsad kag kay Bakunawa,  nagtubok naman siya sang isa ka bag-o nga laragway. Sa laragway,  isa siya ka  tigulang  nga may pangedaron katulad ni Lola Telya karon. Sa laragway, nakapungko  siya sa ulunan sa tunga sang salog sang payag ni Lola Telya. May tupad siya nga isa  ka dalaga nga may pangedaron katulad niya karon. Sa laragway, nagapiyong ang iya  mga mata kag nagamitlang siya sang mga tinaga sang isa ka sugidanon.

                                                             * * * * *

             Sa masunod nga pagpakita ni Ugsad, mahipos nga ginhagad ni Lola Telya si  Leonita nga magkadto sa sapa nga nagakihad sang talon kag kakahoyan kag sang duta  sagwa sini. Sa isa ka bahin sang patag nga kahilamunan, nagpungko si Lola Telya  katulad sang iya pagpungko kon siya ang magmitlang sang mga tinaga sang mga  sugidanon sa sulod sang iya payag. Nagsugod siya sa pagmitlang sang mga tinaga  sang isa ka sugidanon. Matigda ang pagmitlang ni Lola Telya kag labi nga mahangpan  ni Leonita ang mga tinaga.  Nagpungko si Leonita sa tupad ni Lola Telya katulad sang  iya ginahimo tagsa nga yara sila sa sulod sang payag samtang nagapamati siya sa mga  sugidadon ni Lola Telya.  Karon, makita ang pagkakibot, pagkatingala, dayon  pagkalipay  sa nawong ni Leonita.

             Pagkatapos ni Lola Telya sa pagmitlang sang sugidanon, nagpagwa siya kag  naghumlad sang mga  panubok. May yara nga may laragway ni Leonita, sang  pangayaw kag nahuman nga bata nga may duag sang pangayaw.  May yara man nga ay  laragway sang isa ka payag .

             May isa ka panubok sa mas malapad nga katsa. Sa ini nga panubok, may   yara sang laragway sang babaye kag lalaki nga indi mga Bukidnon. Ginhangop ni  Leonita  nga pangayaw ang mga ini. May lapsag nga ginadahu ang babaye kag lalaki  sa isa ka tigulang nga babaye nga Bukidnon. Ang panapton sang babaye indi katulad  sang panapton sang mga Bukidnon nga babaye. Ang lalaki naka-sarwal nga nahuman  sang may tuman ka gagmay nga mga mata nga lambat nga lanot.  Wala ini makasul-ob  sang bayo.  Malaba nga bangkaw nga ang punta sini may tagub nga may dagway sang  isda kag napunihan sang pilak ang nahigot sa iya likod.

            Gindaho niya kay Leonita ang mga panubok. Ginhimutadan ni Leonita ang mga  ini. Gilayon nga naglakat si Leonita. Naglakat siya padulong sa ginahamtangan  sang dagat nga wala sing pangduhaduha ukon kahadlok. Wala gid siya nagbalikid sa  talon kag kakahoyan.  Si Lola Telya naman naglantaw sa nagapalayo nga Leonita  tubtub nadula ang dalaga sa mga talaytay kag mga panganod.

(Ikatatlo nga Padya, Short Story in Hiligaynon, Carlos Palanca Memorial Awards, 2012)