Pagpakilala sa Tambubo Hiligaynon

Sa una nga pagbukas sang Tambubo Hiligaynon, ginapakig-ambit sang pila ka mga manunulat ang masunod nga mga sinulatan ukon mga artikulo:

Mga malip-ot nga sugilanon
Duta para sa mga iskolar sang banwa ni Leoncio Deriada
Torbik ni Alice Tan-Gonzales
Hari sang bungsod ni Edgar Siscar
Ang maalam nga hukom ni Rex Hidalgo

Mga binalaybay
Korason nga ginborda kag iban pa nga binalaybay ni Alain Russ Dimzon

Mga pinili nga balasahun 
Literature Engineering in West Visayas ni Leoncio Deriada
Woman as Culture-Bearer in Magdalena Jalandoni’s Three Selected Novels ni Alice Tan Gonzales


PAAPAS: Mga bag-ong balhag nga balasahon sa Tambubo Hiligaynon! 

Pinustahan nga Gugma ni Alice Tan-Gonzales
Si Eva, si Adan kag iban pa nga binalaybay ni Melchor Cichon
Ang kapre nga indi kahibalo mag-isip ni Rex Hidalgo
Diyosa kag iban pa nga binalaybay ni Rex Hidalgo


Kabay nga paagi sining una nga halad sang Tambubo Hiligaynon sa publiko, padayon nga magmuad ang panulatan sang Hiligaynon kag sang Bisayas Nabagatnan. Kun kamo may luyag ipamangkot ukon luyag ninyo maghatag sang inyo kontribusyon ukon mangin kabahin sang Tambubo Hiligaynon, lihog makig-angot lang sa bisan sin-o nga katapo sang Tambubo Hiligaynon ukon mag-email sa tambubo(dot)hiligaynon(at)gmail(dot)com. 

Ang kapre nga indi kahibalo mag-isip (Malip-ot nga sugilanon ni Rex G. Hidalgo)

                Sang una nga panahon sa isla sang Boracay may mag-iloy nga nagapuyo sa isa ka payag.

            Ang bata nga si Pepe maalam kag mapisan magtuon. Walo ka tuig ang iya edad.

            Isa ka hapon pagpauli ni Pepe halin sa ila eskwelahan nagpanghayhay sia.

            “Ano ginapanghayhay mo dira, Pepe?” pamangkot sang iya iloy nga si Tia Aida.

            “May ginpahimo sa amon si Mam, Nay. Mangita kuno kami sang napulo ka starfish kag dal-on namon sa klase sa Lunes,” siling ni Pepe.

            “Abaw!” siling ni Tia Aida. “Kon indi lang ako masako luto sang atsara buligan ta ka.”

            “Ako lang, Nay. Kabalo man ko.”

            Sina nga hapon nagkadto si Pepe sa baybay kag nagpangita sang mga starfish. Pero nagab-ihan na sia kag apat lang ang iya nakita.

            Maluya nga nagpungko si Pepe sa natumba nga puno sang lubi.

            “Pssst!”

            Naglingas si Pepe kag ginpangita kon sin-o ang nagpanitsit. Pagtangla niya isa ka bataon na kapre ang nagayuhom sa iya.

            “Ano ang probema mo?” siling sang kapre.

            “Hay!” siling ni Pepe. “Ginpapangita kami sang amon maestra sang napulo ka starfish kag apat pa lang ang nakita ko.”

            “Napulo? Apat?”  Nagkurinot ang agtang sang kapre. “Kon kabalo lang ko mag-isip tani buligan ta ka.”

            “Indi ka kabalo mag-isip?” pamangkot ni Pepe sa kapre.

            “Huo,” maluya nga nagpungko ang kapre sa iping ni Pepe.

            “Indi ka kabalo mag-isip?” pamangkot liwat ni Pepe. 

            “May eskwelahan man kami nga mga kapre,” masubo nga sugid sang kapre. “Ginpalayas gani ako ni Nanay kag Tatay kay indi ako kabalo mag-isip.”

            Naglinong ang duha.

            “Bal-an ko na!” siling ni Pepe. “Tudluan ko ikaw mag-isip pero buligan mo ako pangita sang anom pa ka starfish ha?”

            “Huo. Sige,” siling sang kapre. “Tudluan mo ako mag-isip kag buligan ta ka pangita sang anom pa ka starfish!”

            Gintudluan ni Pepe mag-isip ang kapre.

            Malipayon nga nagtumbo ang kapre.  “Yehey! Kabalo na ako mag-isip! Isa… duha… tatlo… apat… lima… anom… pito… walo… siam… napulo!”

            Nagpangita sila sang mga starfish pero tatlo lang ang ila nakita.

            “Alas dies na. Mapuli na ako sa balay,” siling ni Pepe.

            “Sige. Salamat gid, Pepe. Mapuli na man ako sa amon balay,” siling sang kapre.

            Kapoy nga nagpauli si Pepe sa ila balay.

            “Ti, pila nakita mo?” siling ni Tia Aida.         

            “Tatlo lang, Nay,” sabat ni Pepe.”Pito lang tanan. Bwas aga mangita ako liwat.”

            Kag nagtulog sanday Pepe kag Tia Aida.

            Alas dos sa aga, nag-agi ang kapre sa balay nanday Pepe kag ginbutang sa bintana sang kusina ang tatlo ka mga starfish.

            “Ara. Napulo na tanan ang mga starfish ni Pepe,” siling sang kapre nga nagpadayon sa paglakat.

            Kag malipayon sia nga nagpauli sa ila lugar.

            Pagkaaga, nagtumbo sa kalipay si Pepe sang nakita niya nga napulo na ang iya mga starfish.

            Nahibaluan niya nga ang iya amigo nga kapre ang nagbutang sang tatlo ka starfish.

Diyosa kag iban pa (Mga binalaybay ni Rex Hidalgo)

Diyosa

Ginpangita ko

Diri sa katalunan

Ang imo yuhom;

Ginpamatian

Ko ang mga ambahanon

Nga ginbilin mo,

Kag ginsunod ko

Ang imo mga tapak

Sa mga bulak.

Diyosa ikaw

Sining ilo nga dughan

Nga pinilas mo

Bangod wala ka

Nagpaalam

Sang ikaw nagtaliwan.

Ginduaw mo

Ako sa katulogon

Kag ginpabatyag

Ang kadagaya

Sang imo paghigugma

Nga halandumon.

Apang paano

Sa tion sang pagbugtaw

Ikaw maangkon?

Agosto 16, 2013

Ang Misyon

Yab-ok

Bato

Balas

Ang akon ginbanas;

Dapya sang mga balod,

Ambahanon

Sang mga pispis

Kag kalipay

Sang mga dahon

Akon nabatian.

Malayu pa ang

Kaagahon

Kag matugnaw

Ang kagab-ihon,

Apang sa imo

Pag-ubay

Taklaron ko

Inang batuhon nga bukid

Tubtob makita ko

Ang pagbutlak

Sang bulawanon

Nga adlaw.

Pebrero 27, 2002

Ang luha ni Neneng

Wala sing bituon

Sadto nga gab-i

Sang amon ginsunog

Ang bangkay ni Lolo.

Sa akon mga palad

Gintipon ko ang abo

Samtang ginadapulay ko

Ang iya agot nga apo.                                          

Ang luha ni Neneng

Ginsalod ko

Ginbutang sa paya

Kag ginsamu sa abo.

Sa kaagahon nga ini

Akon tukadon

Ang ikapito

Nga bukid.

Ang unod sang paya

Iburabod ko

Agod may mga puno naman

Nga magasaot

Sa kapatagan

Kag kabukiran,

Nabalhag sa Mantala 3

An Anthology of Philippine Literature

2000

Ang kahoy sang kabuhi

Sa malawig nga banas

Sining mabagyuhon nga pagpangita

Nabatyagan ko ang ulan

Kag ang init nga masingkal

Samtang sa akon tiil nagpilit

Lunang gikan sa mga uma nga nadangtan.

Pispis ako nga basa

Sa imo handong nagpasilong,

Lapyu ang kalag kag

Ginamingaw ang tagipusuon.

Indi ko lubos nga mahangpan

Ang malawig mong paghulat –

Nga sa akon pagkadagpa

Imo pa ako ginpabangon:

Nahibal-an ko

Nga ang nagakaon sang imo bunga

Ginatawag gihapon nga buang,

Apang kon buang ang ginagutom

Tadlong bala ang isip nila nga mga busog?

Matugnaw ang hangin

Sa pukatod sang mga damgo,

Apang kahoy ka nga mapag-on

Kag salandigan sang napukan…

Sa tion nga ang Sidlangan

Ginpapula sa dugo kag bala,

Ginpukaw mo ang akon dughan

Kag gintanyag ang paghigugma.

Ang lupig ginalupig gihapon

Kag ang manogpigos yara pa sa baybayon,

Apang may paglaom na sa paghimakas

Padulong sa banas nga mahimayaon

Kay ang kalag kong napukan

Nga bilanggo sa kasisidmon

Gintandog sang imo gugma

Kag ginbanhaw sa ambahanon.

Nabalhag sa ANI, CCP June 1999

Sa akon pagbalik 

Dawata na,

Hinigugma ko,

Ang akon kamot

Kay magataklad kita

Sa bukid nga binayaan

Sang panahon.

Indi ka magsiling

Nga sa akon pagtulog

Wala ko ikaw gindamgo;

Indi ka magkaimon

Sa mga bulak

Nga gintandog ko,

Bangod ang imo kahumot

Amo lang ang nagabuhi

Sa akon kalag

Kag ang imo paghigugma

Ang nagahatag kabaskog

Sa akon pagtaklad.

Sa akon pagbalik

Sa imo luyo,

Luyag ko tam-iran ang malum-ok mong bibig

Kag inang imo tingog

Akon mabatian

Nga nagasambit sa akon ngalan

Kag nagapadabdab

Sining dughan:

Yari naman ako,

Ang namat-an mong pulong.

Nabalhag sa Hiligaynon magazine

Marso 1992

Kristal 1

May bintana

     Ang aton mga

         Kalag

              Kag may pakpak

                  Ang aton mga

                       Damgo.

Gikan sa mga dinag-on

    Nagkitaay kita

         Liwat.

             Ang bronse mo

                  Nga yuhom

                       Nangin kristal     

                            Nga kaugot.

Landong sang nagligad

    Aton ginsulit:

        Ginhigugma mo ako

            Kahapon,

                 Ginhigugma ko ikaw

                     Sa mga dinag-on.

Ayhan kon ubos na

     Ang mga pinanid

          Sang aton

              Kasaysayan,

                   Higugmaon mo ako

                       Liwat –

                           Sa liwan nga

                               Kinabuhi.        

Hiligaynon magazine

Agosto 1992

                 

Kristal 2

Matugnaw ang hangin

Sa imo kristal nga hulot

Kag lupit ikaw

Sa moderno nga

Mga biga.

Nagtulo ang akon luha

Sang makita ko

Ang malubog nga kasanag

Sa kristal mo nga dughan.

Kon maglupok ang aton

Bulkan, ang imo mga biga

Ibaligya mo ayhan

Agod mabuligan

Ang mga nalisdan?

Pinustahan nga Gugma (Sarswela sa lima ka akto ni Alice Tan Gonzales, tuig 2000)

Mga Karakter:

Dory (Dorotea): dalaga, 33

Emma: amiga ni Dory, dalaga, 35

Chuchi: amiga ni Dory, dalaga: 33

Pearl: amiga ni Dory, may bana, 33

Lisa: amiga ni Dory, may bana, 33

Tyay Maring: kabulig sa balay ni Dory, 60

Resty: nobyo ni Dory, 45

Vince: nobyo ni Dory nga bagets

James: nobyo ni Dory nga balo

Frank: bana ni Pearl

(Sa sala sang isa ka balay nga kasarangan. Sa tupad sini ang kalan-an. May telepono kag iban nga pagkabutang.)

Act 1

Narration ni Dory: Mabudlay ang maglaon nga dalaga. Ina ang siling nila. Ang siling ko naman, masadya ang maglaon nga dalaga. Wala ka sang curfew, wala ka sang dalian pauli, wala ka sang mga obligasyon sa pangabuhi. Sa malip-ut nga sugilanon, may freedom ka. Kag importante gid ang freedom, indi bala?

Mabudlay kuno ang maglaon nga dalaga. Ang masiling ko lang, kon mabudlay gid man ang pangabuhi sang laon nga babaye, ang iban nga tawo ang nagapabudlay sang iya pangabuhi. Ang laon lang pirme ang ila ginabantayan. Ang laon lang pirme ang ila ginakomentaran.

Kon sa bagay, indi pa man ako laon.  Traytay tres pa man lang ako. Ugaling, tama kasabad. Pirme lang ako gipamangkot kon ngaa wala pa ako sang bana. Sa matuod, enjoy ako sa pangabuhi ko. Wala ako nagakinahanglan sang bana ukon nobyo. Nagapasabad lang ina sa pangabuhi ko. Pero ang iban nga tawo mas masabad pa gid. Tan-awa bala ninyo ini’ng natabu sa akon.

 (Nagapangareglar sang mga pagkaon sa lamesa sanday Dory kag Tyay Maring.)

Dory: Tyay Maring, basi nalipat ka magsulud sa refrigerator sang duha ka botelya nga bino.

Tyay Maring: Wala, a. Kaina pa yadto nakon ginbutang.

Dory: Ti, maayo e. Bal-an mo, indi manamit imnon ang bino nga indi kold.

T.M.: Maubos bala ninyo nga lima ang duha ka botelya? Daw kadamu man sina?

Dory: Tan-awon ta e. Sang isa ka tuig, ginkulang ang isa ka botelya. Ti, kundi nagbakal pa kita                            sang beer.

T.M.: Baw, kay kapalainum man gali sinang mga classmates mo. Kapin pa inang isa nga may     bana.

Dory: Sin-o? Si Pearl?

T.M.: Indi, ina’ng isa.

Dory: A, si Lisa.

T.M.: Huo. Kag ina’ng isa pa nga tama na kalaon.

Dory (makadlaw): Si Emma?

T.M.: Huo.

Dory: Si Tyay Maring man. Kon mabatian ka ni Emma, mangakig gid ina sia sa imo. Traytay       singko pa lang gani si Emma, tawgon mo na nga tama ka laon.Basi nalipat ka nga mas            laon pa ikaw sangsa iya. Sisenta ka na kag wala  pa sang bana.

T.M.: Paano ko abi ina malipatan? Pero, wala ako akon nagasimangot pirme pareho sa iya.

Dory: Kon sa bagay, alabuton gid man ina’ng si Emma halin sang college pa kami.

T.M.: Pero, Inday, ikaw imo laonlaon ka na man. Sa san-o ka pa mamana man?

Dory: Si Tyay Maring bala mo. Daw guba nga plaka. Amo lang ina pirme ang ginapamangkot niya          sa akon. Abi iduhol anay sa akon ang serving spoon nga ina.

T.M. (maduhol): Ti, huo e. Mamangkot gid lang ako kay nabalaka man ako sa imo. Ako ayhan ang

            nagpadaku sa imo. Lima ka pa lang ka tuig kag nagsugud ako diri serbisyo. Nakita ko ang

            imo pagdaku, ang imo pagdinalaga, kag ang imo amat-amat nga paglaon.

Dory: Tyay Maring ha? Indi pa ako laon a. Diin na ang aton pinirito nga baboy?

T.M.: Ay, ato pa sa kalaha. Nalipatan ko. (Magua dalidali) Basi nasunog na yadto?

Dory: (makanta):

Ahay, mabudlay ang maglaon nga dalaga

Adlaw, gab-i, bisan diin pamangkuton ka

“May nobyo ka bala?”  “San-o ka pa mamana?”

“Pislian ka bala?” “Siguro mapigaw ka?”

Halos ibunggu ka na sa kalalakinhan

Halos ka itulud sa huwes o sa simbahan

Pamadrehon ka man, himuon digrasyada

Indi lang maglaon, ukon maghikog ka na.

T.M. (Nagadala sang pinggan nga may pinirito nga baboy): Hay, salamat, wala masunog.

Dory: Maayo lang. Ano abi kay nalingaw ka naman sang tulod sa akon nga mamana.

T.M.: Ti kay sugud sang naglakat sanday Mama kag Papa mo sa pagbisita kay Manong mo kag sa iya pamilya sa States, duha na lang kita diri ang nabilin sa balay. Ti, kasubu man nga kita lang nga duha. Masadya kuntani kon may mga kabataan.

Dory: Ti, mamana na lang ako para masadyahan ka?

T.M.: Siempre para man sa imo e. Nagataas na ang edad mo. Laon ka na.

Dory (makanta):

Indi ako akon laon

Bisan sobra na trayntahon

Tungud ako malipayon

Sa bana wala sang handum.

            Madali lang kon gustohon

Bangud ako ang guapahon

Sa isa ko lang ka pitik

May nobyo gid nga mahulik.

T.M.: Huo, gani. Guapahon ka. Pero wala ka man sang nahulik.

Dory: Siempre wala pa sang nag-abut nga nagakabagay para sa akon.

T.M.: Kag ano nga klase ang nagakabagay sa imo?

Dory: Simple lang. Guapohon, maalam, titulado, mabuut, mapinalanggaon, manami maghulaghulag kag

            mamayubayu, maayo maghuluhambal, maayo mag . . .

T.M.: Abaw, wala katapusan ang listahan mo ba. (makanta)

Ay, Inday indi ka magpili

Basi matuon ka sa pasi.

Kag indi ka maghinayhinay

Kay ang panahon nagalabay.

Dory: Ti, ikaw, Tyay Maring, kay wala ka nagpili nakapamana ka?

T.M.: Nano nga wala nagpili? Sang bataon pa ako, pwerte man ako magpili e. Ugaling asta lang sa         baynte singko, laon na ang babaye sadto. (makanta)

Sang ako pa ang bataon

Beinte lang ang panuigon

Gusto ko makapamana

Tawong guapo ang hitsura

Sang ako ang beinte uno

Gusto ko ang tawong macho

Sang beinte dos ang pangidadon

Gusto ko ang manggaranon.

Pag-abut ko sa beinte tres

Naglain na ang interes

Gusto ko tawong maalam

Madamu sang nahibal-an.

Kag sang ako ang nag-abut

Beinte kuatro nga mapi-ut

Gusto ko tawong’ mabuut

Sa gamo wala gasuhut.

Sang ako nagbeinte singko

Nangadi ko sa Ginoo

Bangud ako nagadali

Bisan ano basta buhi.

Dory (makadlaw): Ikaw gali ang pilian e.  ( Mabatian ang door bell.)

T.M.: O, ara na ang mga classmates mo.

Dory: Ako na lang ang maabre sa ila. (Magua.)

T.M.:  Ari na bala ang tanan? Daw ari naman. Ay, ang century eggs wala ko pa makihad. (magua)

(Masulud ang apat ka mag-abyan nga nagakinadlaw.)

Lisa: Gintawgan niya ako kaina sang mga alas says. Ihapit lang sia ni Frank diri kay may party man        kuno ang iya bana nga kadtuan mo.

Chuchi: Maayo gani nga wala nagpasugat. Kalayo pa to nga daan sang balay niya. Sa Balantang pa ina

            sila gapuli. Sa balay sang Mommy ni Frank.

Lisa: Maayo man ato gani kon makasayo ako sa ila balay kay kon kaisa makasagap man ako sang        tsismis halin sa Mommy ni Frank. Number one nga daan ka tsismosa ina’ng Mommy niya.

Emma: Parehas kamo Lis, e.

Lisa: He! Kasabad sa imo Emma. Indi ako tsismosa a. Mahuyog lang sa tsismis.

(Makadlaw ang tanan. Mapalapit si Lisa sa lamesa. Mapiknit sang pagkaon kag magtimu.)

Lisa: Wow, kanamit sang ginpalutu mo, Dory.  Ti, wala man ginkulang ang mga amot naton?

Dory: Wala man, pero kon dugangan ninyo batunon ko man.

Lisa: Basta pabalonan mo kami tanan sang linutu ni Tyay Maring.

Emma:  (mapalapit sa lamesa kag magtimu) Hmm.  Kanamit. Maudak naman ako sang kaon sini mo.

Chuchi: Ti, amo ka gid man sina pirme. Makita sa lawas!

Emma: Hitsura lang sang indi palakaon ay.  Oy, Chuchi, tagsa ka tuig nga magkit-anay kita diri sa          reunion sang aton college barkada, nagaamat ka man tambok, abi mo?

Chuchi: Pero sexy man gihapon. Kag makawiwili.

(Masulud si Tyay Maring nga nagadala sang kinihad nga century eggs kag isa ka botelya nga bino. Mabugno sa iya sang tanan  sang “maayong gab-i” ukon “good evening.”)

T.M.: Maayong gab-i man. O, kulang kamo isa.

Lisa: Maabut na si Pearl dugaydugay. (huni sang door bell) O, ara na sia o.

T.M.: Abrehan ko sia. (magua)

Dory: Kon ara si Frank, silingon mo nga masulud sia anay, Tyay Maring.

T.M.: (halin sa gua) Huo.

Emma: Ay, basi magtener si Frank indi kita karon ka pagusto.

Lisa: Indi ina magtener a. May kadtuan man ina nga party.

Emma: Hay, salamat.

Chuchi: Hoy, Emma ha, naglinaon ka naman.

Emma: Indi lang kay ako ang laon. Ikaw man.

Chuchi: Kag si Dory.

Dory: Indi ako iya laon.

Lisa: Ti ano ang tawag sa imo kay trayntay tres ka na wala ka pa sang bana?

Dory: A , basta indi ako laon.

Frank (sa puertahan) Kag sin-o nagsiling nga laon ka?

Tanan: Hi, Frank!

Frank: Good evening lang sa tanan. Gindul-ong ko lang ang pinalangga ko nga asawa.

Pearl (sa pwertahan): Katam-is pamatian.

(Mabugno ang tanan kay Pearl. Si Tyay Maring magua pakusina.)

Dory: Frank, mag-toast ka anay sa amon antes ka maglakat. O, ari, abrehan mo ang amon white wine.

Frank (samtang naga-abre sang bino): Amo gali ini ang ginahimu ninyo sa inyo reunion kada tuig, ha?

Chuchi (maduhol sang baso kay Frank): Siempre, may inum kag tsismis kag mga sekreto.

Frank (mahuwad sang bino sa iya baso kag sa baso sang mga babaye) Mga babaye gid matuod.

Pearl: Daw babaye lang kuno ang nagainum, tsismis kag sekreto. Ang mga lalaki amo man.

Lisa: Sobra pa. Indi bala, Frank?

Frank: Wala a. Indi kami amon amo sina. Mga babaye lang ina iya ang palainum, tsismosa, kag damu    sekreto.

Pearl: He, sugid, Frank!

Chuchi: Amo gid! Mas tsismoso pa gani ang mga lalaki.

Dory: Antes ninyo dumogon si Frank, ma-toast kita anay.

Frank: Huo, kay late na ko sa party ko.

Pearl: Para sa . . .

Frank:  . . . inyo nga magclassmates, ten years ago.

Emma: Thirteen!

Chuchi: Psst! Emma, hipos! Mabuking kita ni Frank.

(Makadlaw ang mga babaye. Mainum ang tanan.)

Frank (matapos maubos ang iya bino): O, salamat sa ilimnon. Ay, antes ako malipat, may inugpakilala gali

          ako sa inyo nga tatlo ni Chuchi kag ni Emma nga bag-o ko nga upud ko sa trabaho. Soltero nga laon.

Emma: Sige lang, Frank. Ila na lang ina ni Dory kag ni Chuchi.

Chuchi: Salamat na lang. Kay Dory na lang ina.

Dory: Sige na lang, Frank. Indi na magpabudlay.

Lisa: Oho! Nagapamahalmahal man sila gihapon.

Frank: Guapo sia bala.

Emma (may pagyamuhat) Oh, nagahawathawat na ang akon pagginhawa.

Dory kag Chuchi: Kag ako man.

Frank (makadlaw): O, sige na lang gani, malakat na gani ako kay daw indi n’yo man pagbaklon ang akon

            migo. O, Pearl, ano ko ikaw oras sugaton?

Pearl: I-text ko lang ikaw kon handa na ako.

Frank: Indi lang pagtam-i ka temprano.

Pearl: Basta promisa ka nga indi ka magpatama sang inum.

Frank: Basta ikaw, palangga. (Ma-flying kiss sa asawa. Mangyam-id si Pearl.) Bye.

Tanan: Bye.  (Matindog si Dory sa iya pulongkuan.)

Frank: Ako na lang manultol pagua, Dory.

Dory: Salamat, Frank.

Frank: No problem. (magua)

Emma: And now, pagkaon.

Lisa: Kag ilimnon.

(Mapalapit sa lamesa kag magkuha sang pagkaon kag ilimnon ang tanan. Makomentar sa pagkaon, Mapinungku ang iban. Makinaon.)

Lisa: O, kamusta na kamo, mga tsika?

Pearl: Ako, married man gihapon bisan may away-away kon kaisa. Amo man gihapon ang problema ni Frank. Inum.

Lisa: Pareho gid sila sang bana ko. (Ma-“appear” sila ni Lisa.) Pati gani ako nalatnan na niya.

Emma: Balibad ka pa nga nalatnan, Lisa. Palainum kagid man ya.

Lisa: Nalatnan gid man ako. Kay kon indi ako magpalaton, mabuang na ako sa bana ko.

Chuchi: Married bliss!

Pearl: Indi ka mag-cynical, Chuchi. Wala mo pa maagyan ang mamana.

Chuchi: Sige na lang. Inyo na lang ina kon may away-away man lang.

Lisa: Indi man lang ina puro away. May karinyo man.

Emma: Karinyo militar siguro.

Lisa: Ari pa ang isa.

Pearl: Ang matuud, kamo nga mga laon, may kulang gid ang pangabuhi ninyo.

Chuchi: Kag si sin-o ang nagsiling?

Lisa kag Pearl: Ako.

Dory: Kamo nga may mga bana, nahisa lang kamo sa amon freedom.

Chuchi: Amo gid.

Emma: Para sa akon, perfecto lang nga tawo ang akon pwede pamanahon.

Pearl: Perfecto? Diin ka makuha sina?

Emma: Amo gani nga wala ko namana. (makanta):

Indi ‘ko magmantener

Para lang pangdesponer

Nobyo’ng may kakulangan

Sa tindog kag batasan.

Maisip ako tatlo

Kapasyensya pa ako

Pag-abut na sa apat

Ako dayon mauntat.

May tawo nga perfecto

Sa iya pagkatawo

Amo na  ang hulaton

Mag-abut gid sa akon.

Pearl: Emma, basi mamuti lang ang mata mo sang hulat sang tawo nga perfecto.

Emma: A, basta! Perfect or nothing! Kon indi man lang daw si Prince Charming ang lalaki, indi na lang ako.

            Ma-Sleeping Beauty na lang ako forever. Palihog ko sang wine, Lisa.

Lisa (Maduhol sang bino.): Grabe ba. Perfect or nothing. Peho nga mabilin ka gid sina sa tabtaban.

Emma: Ti, nano gid? Indi man ini palumba.

Lisa: Ti, mauna lang si Chuchi e, Chi ‘no?

Chuchi: Ako? I have my career!  Gapasabadsabad lang ina ang bana sa akon career development.

Pearl: Yudi! Ma-Provincial Auditor gid sia ba.

Chuchi: Huo e. Dapat may ambisyon ang isa ka babaye.

Lisa: Paghinugay ka na dira, Chuchi. Naton pamilya gid ninyo ang laon.

(Makadlaw ang tanan)

Lisa: Pila gani ang laon sa inyo, Chi?

Chuchi: Duha ka lola, apat ka tita, kag duha ka utud nga babaye.

Emma: Si Nanay mo lang ang indi laon a.

Chuchi: Ang buot silingon nga mapisli kami tanan. Si Nanay lang ang indi. Ti, tan-awa kon ano nga

            klase sang tawo ang nakuha niya. Tsikboy!

(Makadlaw ang iban.)

Pearl: Basi magdugang ka sa ila numero, Chuchi. Trayntay tres ka na. Basi nalipat ka.

Chuchi: Wala ako nalipat a. Pero gusto ko lang nga wala sang obstacle sa akon career. Kapin pa, may

kulba ako sa kasal nga ina. Waay labot sa nakita ko kay Nanay, may upud pa ako nga sa opisina nga lima pa lang ka tuig nga nakasal natak-an na sa iya marriage. Daw iuli na niya kuno ang ila bana sa iya ugangan kon pwede pa lang.

Lisa: Huh! I-justify pa dira ang paglaon mo.

Chuchi: Indi a! Tuodtuod ina iya ang akon.

Lisa: Oho?

Pearl: Si Dory iya nagahiposhipos lang. Abi niya indi sia mabalikdan.

Dory: Ay, Pearl, para sa akon no problema ang wala sang bana. Happy ako subong sa pangabuhi ko.

Wala ako nagapanumdum nga magnobyo.

Pearl: Basi ginakulokulbaan ka na kay trayntay tres ka na.

Dory: Ay, Pearl, kon nobyo lang, madali lang ina. Isa ko lang ka kumpas makanobyo gid ako.

Pearl: Ini’ng isa ini ‘ya pamilya mahangin.

Dory: Indi kamo magpati?

Emma: Ang katapusan mo nga nobyo 1994 pa ato.  2001 na subong.

Dory: Ti, kay wala man ako sang gana mo!

Chuchi: Good excuse!

Dory: Ti, kon indi kamo magpati kundi probahan ta.

Lisa: O sige, probahan mo e.

Dory: A, kasimple sina. Bisan pustahan.

Pearl: Pustahan ta e.

Chuchi: Sige, sige. Tagpila?

Dory: Tagduha ka libo kada isa.

Emma: Baw, kamahal sang nobyo mo ba.

Dory: Isa ka libo.

Emma: Mahal man gihapon.

Dory: Ti, kon indi kamo sang tag-isa ka libo, ti, wala e.

Lisa: Sige na lang, Ems, indi na mag-ayu.

Chuchi: Sige na, Ems, tan-awon ta kon masarangan niya.

Emma: O, ti, sige na lang. Total may amelioration pay man ako sa December.

Dory: O, sigurado kamo?

Tanan: Sigurado e.

Dory: Matuod?

Pearl: Huo a. Basta indi kay kon sin-o sin-o lang dira. Kinahanglan may tindog man. Professional.

Lisa: Basi kon aguador ukon embalsamador ang nobyohon niya.

Dory: Ano cheap? Professional siempre. Pero sa sulud sang isa ka tuig ha?

Emma: Kadugay man sina.

Dory: Isa ka tuig kon professional.

Lisa: O, sige, isa ka tuig, pero professional.

Dory: Para kasupot kamo sang inyo tag-isa ka libo.

Chuchi: Indi anay. Ti, kon mapalpak abi sia?

Emma: Ti, kundi sia ang mabayad sa aton e. Tag-isa ka libo kada isa sa aton.

Dory: Ano?

Emma: Huo e. Sigurado ka man bala nga makanobyo ka gid sa sulud sang isa ka tuig.

Chuchi: Sige na, Dory. Ano makabe ka lang indi ka gid magpakabe?

Lisa: Sige, na Dors, a. Wala na isulay.

Pearl: Sport lang, Dors.

Tanan: Sige na.

Dory: Ti, sige na lang.

Lisa: Ti, asta sa madason ta nga reunion?

Dory: Asta sa madason nga reunion. Kag dalha ang inyo tag-isa ka libo.

Chuchi: Basi ikaw ang madulaan apat ka libo.

Dory: Tan-awon ta e.

(Makilinadlaw ang tanan.)

Tanan: O, sige, deal?

Dory: It’s a deal!

Tanan (makanta):

Pusta, mapusta kita

Mahulat sang resulta

Kon daug ka, mangabe

Mabayad kon mapierde.

Act 2

Narration ni Tyay Maring:  Kita lang ninyo ang obra sang mga bata nga ini? Ginhimu pustahan ang nobyo. Abaw, ang mga bataon subong huo. Kag ini’ng si Inday Dory, nagpabudlay lang sang iya pangabuhi. Hamak ninyo nga sa sulud sang isa ka tuig, daw idu buang nga nanghanting sang nobyo. Kapin pa sang tunga na sa tuig ang naubos. Pero pagsugud sang ikapito nga bulan, sunudsunud na ang pagbaylobaylo sang iya mga nobyo. May ara nga bagets nga sang isa lang ka tuig naggradwet. May ara nga pulopareho man sa iya edad, pero balo nga may tatlo ka kabataan. May ara man nga laon nga kwarentay tres ang panuigon.  Ay, sus, kon ari si Mama kag si Papa niya, ano ayhan ang ihambal sang mga tigulang? Maayo man kuntani kon may nobyo sia, pero daw langolango man lang ini ang iya. Tan-awa n’yo bala. Amo ini ang mga eksena sa amon balay ho.

(Si Dory kag si Vince nagapungku sa sala. Masulud si Tyay Maring nga nagadala sang juice kag cake.)

T.M.: Ari na ang pamahaw ninyo, Inday.

Dory: Salamat, Tyay Maring.

Vince: Amo ina’ng nanamian ko magpamasyar diri sa imo kay may pamahaw gid pirme.

T.M.  (aside): Kay wala ka man gadala mo. Diri mo pa ginadala ang tiyan mo.

Vince: Ano’ng siling mo, Tyay Maring?

T.M.: Wala a.  (mayuhum) Siling ko manamit ining cake nga akon ginbeyk.

Vince: Umm! Kanamit  matuod.

T.M.: Siling ko gid.

Vince: Tsampyon ka gali maglutu Tyay Maring, indi lang gali sud-an kundi pati man cake?

T.M.: Siempre! Ano, bastabasta nga kusinera?

Vince: Ti, Tyay Maring, kon manyaga ko diri sa Sabado. Ano’ng lutuon mo para sa akon?

T.M.: Atay sang tawo.

Vince: Si Tyay Maring, man. Indi man ako aswang.

T.M.: Lahog ko lang ato, Vince. Callos, gusto mo?

Vince: Baw, namit gid ina, Tyay Maring.

T.M.: Ti, amo ina ang lutuon ko e.

Vince: Dugangan mo na lang sang chicken asado kag pochero. Pareho bala sadtong ginlutu mo sang     Domingo.

T.M.: O, sige. (Aside): Bubuan ko na lang dayon sang Lysol para magtirik ang mata mo.

Vince: Ano, Tyay Maring?

T.M.: Siling ko namiton ko gid para magtirik ang mata mo sa kanamit.

Vince: Palangga gid ako ni Tiyay Maring ba.

T.M.: Siempre. Isa ka na ka bulan nga nobyo ni Inday Dory, ti kinahanglan sagudsaguron ta ka e.

Vince: Amo gani nga kada Sabado diri ako nagakaon.

T.M.: Kag pati na Domingo.

Dory: Tyay Maring, tan-awa to anay ang imo ginapamutos nga pancit molo, basi nag-uga na to.

T.M.: Ay, huo gali! (magua) (Aside) Nano nga pancit molo man?

Vince: Manami gid ina nga kusinera si Tyay Maring no? Mapuslan mo gid.

Dory: Miembro na ina sia sang pamilya ko. Ikaduha ko na ina nga nanay.

Vince: A, amo bala?

Dory: Huo.

Vince (maudak sang kaon): O, ngaa wala ka nagakaon? Wala ka nanamitan?

Dory: Wala lang ako sang gana.

Vince: Oy, wala sang gana ang love ko. Abi, ari o. (Hungiton si Dory. Batonon ni Dory.)

Vince: Amo na ya. Indi ako gusto nga magniwang ka.

Dory: Kag kon magtambok ako?

Vince: Okey lang sa akon. Palangga ko man ikaw gihapon?

Dory: Basta ha?

Vince: Ngaa may duda ka?

Dory: Wala gid.

Vince: Ina ya! (Hungiton liwat si Dory. Batonon ni Dory. Mapadayon si Vince sa pagkaon.)

Vince: Love, may request ko tani sa imo kon pwede?

Dory: Ano ina, Vince?

Vince: Daw nahuya ko maghambal sa imo a.

Dory: Sige na, Vince, indi ka na mahuya.

Vince: Love, alang-alang gid sa sweldo ko ang balayran ko sa credit card ko. Pwede mo ako mapahulam

            sang isa ka libo?

(Matulok si Dory sa kay Vince nga may kakibot.)

Vince (kaptan si Dory sa kamot): Bayran ko lang sa tapos bulan.

Dory: Isa ka libo?

Vince: Huo, Love.

Dory: Bayran mo lang sa tapos bulan?

Vince: Huo, Love.

Dory: Pati ang five hundred nga ginhulam mo last week?

Vince: Ay, huo gali no? Huo, Love. Pati na ang five hundred.

(Matindog si Dory. Mapalayulayu.)

Dory: Pila gani ang edad mo, Vince?

Vince: Twenty-three.

Dory: Ano nimo ako?

Vince: Siempre, nobya.

Dory: Huo, nobya mo ako, indi sugar mommy.

Vince: Si Love man.

Dory: Ukon basi natam-an ka lang kabata para sa akon. You’re much too young for me.

Vince: Aba, Love, indi ka maghambal sina. (Matindog kag mag--rap nga may dala nga saut.)

Matuod member ko sang bag-ong generation

Pero malapad man ang akon nga vision

I believe nga sa love ang age does not matter

May lover na ako, may dala pa nga big sister.

Big sister katulad man ina sang mother

Ang mother katulad man ina financer

Pero kay okey lang for everything is fair

Love mo ko and to you all my love I offer.

Dory: Ay, Vince, taposa na dira pamahaw.

Vince: Tapos na ako, Love. Busog na ako.

Dory: Maayo kon amo. Pwede ka na kalakat. Kag indi ka na magbalikbalik.

Vince: Ha? Si Love man.

Dory: Huo, Vince. Asta na lang kita diri. Indi na kalab-ut ang dason nga reunion, maputo na ako sa imo.

Vince: Love, bayaran ko man ikaw.

Dory: Tama na, Vince. Indi kabayad ang four thousand ko nga dalag-on kon sigehon ta pa ini.

Vince: Ano nga dalag-on, Love? May dalag-on ka nga four thousand?

Dory: Wala ka na dira, Vince. Indi ka na mangayu sang barato.

Vince: Indi ako mangayu sang barato, Love, a. Mahulam lang ako sang isa ka libo.

Dory: Vince, bank teller ako, indi ako bangko.

Vince: Love, naman.

Dory: Tyay Maring! Idul-ong anay si Vince sa gate. (Malakat si Dory pakadto sa iya kuarto.)

Vince: Love, madali lang. Love!

(Masulud si Tyay Maring nga kaina pa nagapamati sa kilid sang pwertahan sang kusina.)

T.M. (nagayuhum): Ti, Vince, mapuli ka na? Nabusog ka sang pamahaw mo?

Vince: Huo, Tyay Maring. Pero ngaa nangakig gid sia sa akon haw?

T.M. (mapakunokuno): Ngaa, nangakig sia sa imo?

Vince: Huo, Tyay Maring.

T.M.: Hatagi lang sang isa ka tuig, Vince. Basi mabalikay pa man kamo. Dali na.

Vince: Madali lang anay, Tyay Maring.

Tyay Maring: Dali na, Vince. Basi madugang ang akig niya kon indi ka pa maggua.

Vince: Tyay Maring, may kwarta ka? Pwede ko kahulam sa imo isa ka libo?

T.M.: Ay, tonto, ako pa ang hulaman mo! (Pagwaon ni T.M. sa pwertahan si Vince.)(aside) Siling ko gid nga

            indi sia makaagwanta. Number one yadto. Yari ang number two ay.

(Si Dory kag si James nagapungku sa may sala.)

Dory: Salamat naman, James, kay nakapamasyar ka gid man diri liwat matapos ang tatlo ka Domingo   nga

            wala ka diri makalusot.

James: Sorry lang gid, Ga. Ang mga bata abi kay daw indi ko mabayaan kon week-end.

Dory: Ti, kon Sabado ulupud man kamo.

James: Bal-an mo kon Domingo gusto nila magkadto sa baybay. Wala ka man abi gana mag-upud sa    baybay mo. Kuntani, kon upud ka, may upud man ako nga mabantay sang mga bata.

Dory: Mas gusto ko nga duha lang kita anay, James.

James: Kon sa bagay, kinahanglan ta gid ang magduha duha lang anay para makaistorya kita sang        maayo. (Mapalapitlapit kay Dory kag kaptan ang kamot sini.) Kumusta ka na, Ga?

Dory: Ari, ginahidlaw na sa imo kay talagsa ka gid lang nagapamasyar diri.

James: Ginahidlaw ka na sa akon? (Palapiton ang iya guya kay Dory nga daw mahalok. Mapiyong sila nga

            duha. Huni sang cell phone.)

Dory (makibut) Ehe! Ano ina?

James: Sorry, Ga. Cell phone ko. (Basahon ang text message.) “Dad, where are you? Sorry, Ga. Si

            Jingjing, ang eldest ko.

Dory: Ahh. Ano ang kinahanglan niya kuno.

James: Wala man sia nagsiling.

Dory: Ngaa ayhan nanawag sia.

James: Bal-an mo nga sugud sang napatay si Mommy nila, nangin close sila katama sa akon. Pirme nila

            ako ginapangita.

Dory: Maayo ka gid siguro nga daddy sa ila, no?

James: Medyo. Bal-an mo na. Ako na lang ang nabilin sa ila. Maayo tani kon may bag-o sila nga             mommy. Pareho sa imo. Sa san-o ka pa handa mangin mommy sa  ila, Ga? (makanta)

Ako isa ka balo nga sa gugma nailo

Karon ko nakita bag-ong kabuhi sa imo

Ang ulay mong’ gugma sa akon mo ginregalo

Kon pwede batuna man mga anak kong’ tatlo.

Dory: Ha? E . . .

(Masulud si Tyay Maring nga nagadala sang merienda.)

T.M.: Merienda ninyo, Inday Dory.

Dory: Diri lang ibutang, Tyay Maring. Salamat.

James: Salamat, Tyay Maring. Kanamit gid sang hitsura sining chocolate cake. Paborito gid ini ni J.R.

T.M.: Basi gusto mo putson para sa iya?

James: Pwede?

T.M.: Pwede man. Kon gusto mo dugangan may ato pa didto sa kusina.

Dory: Tyay Maring, tan-awa to anay sa kusina ang imo pinakas nga bangros. Basi gintakab na ato          sang kuring.

T.M.: Ay, huo gali no? (Magua pa-kusina. Aside): May pinakas kuno ako.

James: O, ano na to ang ginaistoryahan ta?

Dory: Abi mo James, kon kaisa nagakalipat ako nga boyfriend ta na ka.

James: Indi gid ina pagkalipati, Ga. Indi ako gusto nga malipat ka kay palangga ko gid ikaw.

Dory: Matuod?

James: Matuod, Ga. Gusto ko nga ikaw gid ang mangin ikaduha nga mommy sang akon mga bata.

Dory: Ha? E . . .

James: Huo, Ga. Napeho ko nga magustohan ka gid sang mga bata.

Dory: Paano mo napeho?

James: Kay mabuut ka, kag matinatapon, kag matahum, kag matahum, kag matahum . . . (Mapalapit    ang

            guya ni James kay Dory nga daw mahalok. Mapiyong sila nga duha. Huni sang cell phone.)

Dory (makibut): Ay, leche!

James: Sorry, cell phone ko liwat. (basahon) “Dad, come home. I’m sick.”  Aba, naano ayhan si Jiboy?

Dory: Malain ang iya pamatyag paghalin mo?

James: Wala man.

Dory: Ti, halos wala ka lang dugay nakahalin ka sa inyo balay a.

James: Huo gani. Pero indi kita makasiguro.

Dory: Tawgan mo sa telepono.

James: Amo gani. (Mapalapit sa telepono kag ma-dial.) Hello? Jingjing? Naano si Jiboy? Ha? Daw             ginahilanat? Gaano sia dira subong. Gahampang? Ti ngaa nga ginapahampang mo sia? Diin       si

            Lola mo? Gamadyong naman? Huo, huo, ara na ako. Singgana si Jiboy nga indi na anay             maghampang. Huo, huo. Sige, bye. (Ibutang ang telepono kag mabalik sa tupad ni Dory.)            Maayo pa siguro mapauli na lang ko anay kag tan-awon sila.

Dory: Huo, sige, James. Pauli ka na lang anay. Kag maayo pa gid siguro, James, indi ka na lang             magbalik  diri.

James: Salamat, Ga, kay naintiendihan mo.

Dory: Huo, James, naintiendihan ko. Amo gani nga indi ka na lang magbalik diri asta san-o?

James (Makibut. Kaptan ang kamot ni Dory): Ga, ngaa nahambal mo ina?

Dory (makanta):

            Ako isang dalaga nga naanad mag-isa

            Ginapangapinan akon nga independensya

            Tag-isa isa lang kon ako gid man mamata

            Ang gulpe nga tatlo kay makakululba.

Dory: Ti, ma-break na lang kita, James. Indi mo kinahanglan ang nobya. Kinahanglan mo ang yaya.

James (may pagsunggud): Dory naman.

Dory: Huo, James, ginasugid ko lang ang matuud. Kinahanglan mo gid ang yaya. Pero indi pa ako          handa mangin yaya sang imo tatlo ka anak.

James: Ga, indi ko gusto nga magpahinali ka sa imo desisyon. Masugilanon kita liwat parti sini. Sorry,

            lang pero kinahanglan gid ako subong magpauli sa balay.

Dory: Sige, James. Dalion mo. Basi naano na to si Jiboy.

James (matindog): Pero masugilanon lang kita liwat, Ga. (Mahana ma-kiss kay Dory. Malikaw si Dory.)

Dory: Dalia na, James.

James: Huo, Ga. Ay, ang pulotson ko nga cake para kay J.R. Ga, pwede kapangayu putos?

Dory (Mapalapit sa kusina.) Tyay Maring, hatagan mo sang putos si James.

T. M.  (Madasig nga maasulud kay kaina pa gapanilag. May dala nga tin foil.): Ari ang putos o.

James: Salamat, Tyay Maring. (Putson ni T.M. ang cake.)

Dory: Idul-ong na lang sia dayon sa gate, Tyay Maring. (Makadto sa iya kuarto.)

James: Bye, Ga. Mabalik ako ha?

Dory: Panawag ka na lang sa telepono, James.

James: I love you, Ga.

(Magua si Dory nga indi magsapak. Ihatag ni T.M. ang cake kag idul-ong si James sa gua.)

James: Mabalik lang ako sa Domingo, Tyay Maring. Masugilanon gid ako sa iya.

T. M.: Matelepono ka na lang kuno, James.

(Madula ang duha sa pwertahan. Mabalik si Tyay Maring.)

T.M. (aside): Siling ko gid nga indi gid magdugay. Number two ato. Ari ang number 3 ay. Amo ini ang     manok ko. Lain ini iya ang istayl niya. Tan-awa bala ninyo.

(Matindog sa pwertahan si Resty nga nagabitbit sang bulak.)

Resty: Helu, Swethart!

Dory: Hi, Resty.  (Matindog si Dory sa iya ginapungkuan. Masugataay sila sa tunga.)

Resty: Ay brut yu plawers. (Ihatag ang bulak kay Dory)

Dory: O, how sweet. Thank you, Resty. (Batonon ang bulak kag hakluon. Ma-kiss si Resty sa iya            pisngi.)

(Lights out sang makadali. Nagatindog sa pwertahan si Resty nga nagabitbit sang karton sang chocolate.)

Resty: Helu, Swethart!

Dory: Hi, Resty.  (Matindog si Dory sa iya ginapungkuan. Masugataay sila sa tunga.)

Resty: Ay brut yu chocolets. (Ihatag ang chocolates kay Dory)

Dory: O, how sweet. Thank you, Resty. (Batonon ang chocolates kag mapa-kiss kay Resty.)

(Lights out sang makadali. Nagatindog sa pwertahan si Resty nga nagabitbit sang plastic bag pag-lights on.)

Resty: Helu, Swethart!

Dory: Hi, Resty.  (Matindog si Dory sa iya ginapungkuan. Masugataay sila sa tunga.)

Resty: Ay brut yu pruts.

Dory: O, how sweet. Thank you, Resty. (Batonon kag mapa-kiss kay Resty.) Tyay Maring! (Masulud si

            T.M. halin sa kusina.) Tyay Maring, palihog ako dala sining pahu sa kusina.

Resty: Ako na lang kay kabug-at sini. (Maderetso si Resty sa kusina. Mahatag sang “approve” sign si     Tyay Maring kay Dory. Mabalik si Resty)

T.M.: Salamat, Toto.

Resty: Wala sang ano man, Tyay Maring.

T.M.: Paborito gid ni Inday Dory ang pahu!

Resty: Matuod, Swethart?

T.M.: Huo, daw. Daw nagapanamkon ina sia magkaon sang pahu. Sa isa ka pungku tatlo gid ang

            maubos niya.

Resty: Aba?

Dory: Ay, Tyay Maring, ang imo linaga nga kadios basi nabatok na to.

T.M.: Ay, huo gali. (Magua pa-kusina. Aside): Nano nga nga linaga nga kadios man?

(Mapungku ang duha sa sala.)

Dory: Sa diin ang mga pahu naghalin, Resty?

Resty: Prom Capiz. Ginbakal ko halin sa kliyente namon nga may kapahuan didto. Siling niya dos

            mengos are swet.

Dory: Matuud?

Resty: Thats da adbantedges of working in Capiz. Bisan malayu madamu ka sang madala pauli. Nekst   wek, I will bring lukon por yu.

Dory: Indi na lang,. Mabudlayan pa ikaw sina.

Resty: Basta para sa imo, Swethart. Wala sang mabudlay. (Mapalapit kay Dory kag kaptan ang iya        kamot.) Haw is may Swethart?

Dory: Okey lang.

Resty: Did you mes me?

Dory: Siempre.

Resty: A!. (Uyatan ang mga palad ni Dory.) Daku ang pasalamat ko kay Frank kay bekos ob him

            nagkilalahay kita.

Dory: Ako man. Maayo gid ato nga nagkadto man ako sa birthday party sang subang nila ni Pearl.

Resty: Kon wala, wala gid kita kuntani magkilal-anay.

Dory: Huo, man.

Resty: A, ang kapalaran matuud. Layp is  . . .   Layp is . . .

Dory: Life is what?

Resty: Layp is . . . (Matindog kag manumdum kon ano ang iya igasugpon. ) Layp is . . .Layp is layp.

Dory (makadlaw): Si Resty huo.

Resty: Swethart, hapi ka man nga ako ang boyprend mo?

Dory: Siempre.

Resty: Wala ka sang masaway sa akon?

Dory: Wala.

Resty: Wala gid?

Dory: A . . . e . . . isa lang.

Resty: Ano?

Dory: Kwarentay tres ka na. Trayntay tres pa lang ako.

Resty: A, Swethart, mas bentaha ang magnobyo sang kwarentahon. Mas bentaha gid. Wala ka bala

            kahibalo? (makanta.)

Ang gugma sang tawong kwarentahon

Kasubong manok nga lalagaon

Ang sabaw saboroso higupon

Ang karne marimis sagamsamon.

Ang gugma sang laon

Mapag-on, mabudlay nga pukanon.

Ang gugma sang tawong kwarentahon

Dalisay nga langgaw ang katuyum

Victorias refine sugar katam-is

Kasubong Hershey’s chocolate kisses.

Ang gugma sang laon

Mapag-on, mabudlay nga pukanon.

Ang gugma sang tawong kwarentahon

Kon bulawan  iya komparasyon

Kwarenta karats  kamalahalon

Magdugay gamahal ang balwasyon.

            Ang gugma sang laon

            Mapag-on, mabudlay nga pukanon.

 (Makadlaw si Dory.)

Resty: O, indi bala?

Dory: Kon sa bagay, matuod ina.

Resty: Swethart, ikaw ang magasalbar sa akon sa pagkalaon. You will seyb my layp. (makanta)

Ikaw ang babayeng ginhulat

Sa madugay na nga panahon

Ikaw ang sang Diwa ginbuhat

Katimbang sa gugma kong’ laon.

(Makanta si Dory):

Ang dughan ko gapitik

Sang tuman gid kasaku

Sa akon nagahutik

May gugma gid nga daku.

(Matulokay sila nga duha nga daw mahalukanay. Masulud si Tyay Maring nga may ginadala  nga tray sang merienda.)

T.M.: Pamahaw!

Act 3

Narration ni Dory: Yes! Daug na ko. Peho na ang ila tag-isa ka libo. Apat tanan ka libo ang dalag-on ko,  minus sang five hundred nga gin-utang sang yuppy ko nga nobyo nga wala niya mabayaran, three thousand five hundred tanan, plus sang akon amor propio. Daku man ang akon naganar. Ti, kay indi gid sila nga apat magpati nga sa isa ko lang ka klik, gilayon ako nga may mahulik.  Pero sa matuud, indi man lang kay charm and beauty ang kinahanglan para makanobyo. Kinahanglan man ang hard work.  Kag lima ka kilometro nga pasyensya.  Ha! Nagdaug ako. Ti, kita gid sang mga amiga ko nga makasarang ako magnobyo kon hungdon ko.

            Si Resty? Ano ang plano ko kay Resty? Pabay-i lang dira anay si Resty a. Tamaran pa ako manumdum kon anhon ko sia pagkatapos sang bayranay. Ang importante nga may bayranay anay. Tan-awa bala ninyo sa madason namon nga reunion. Nagapangabe ako. Hay, kanami lang a.

(Nagakinaon kag nagaininum ang magbarkada.)

Lisa: Pati na kami sang abilidad mo, Dors. Napamatud-an mo gid no? Sa sulud sang isa ka tuig, nakasiud ka gid sang nobyo.

Dory: Siempre! Ano pigaw?

Emma:Ti, ano may tindog?

Dory: May tindog. Pati na pungku.

Emma: Titulado?

Dory: Engineer.

Pearl: Engineer nga Englisero.

Lisa: Aha? Maayo sia mag-English?

Pearl: Ikis-ikis! (Makadlaw ang tanan.) Ang grammar niya nagatapungolay; ang pronunciation niya,

            nagakalasandad. (Makadlaw ang tanan.)

Dory: Bisan ikis-ikis pa ina mag-English kay pierde ko kamo sa pustahanay. Abi, dalha na diri ang inyo   tag-

            isa ka libo.

Emma: Karon lang. Gakaon pa ta gani.

Dory: Basi indi ka na gid dira mag-untat kaon. Subong na. Mabudlay na nga malipatan.

Chuchi: Sigurista ka gid Dory, no?

Dory: Siempre. Kon ako ang napierde, peho nga madasig man kamo mangolekta.

Lisa: Girls, mabayad na lang ta sa iya para wala damo gamo. Anhon ta kay nagdaug gid sia.

Emma: Sa malain naton nga palad! (Humlaron ang isa ka libo kag hambalon.): My one thousand             pesos. I shall miss you.

(Makuha ang iban sang kuarta kag mabayad kay Dory.)

Emma: Dors, wala gid discount?

Dory: He! Halin sang una palaayu ka gid imo, Emma.

Emma: Huo e. Basi pa man lang.

Dory: A, wala discount discount.

Chuchi: Sige lang, Ems. Bisan indi ya ka pagpaayuon, total bukibuki man na ang nobyo niya.

Emma: Really? Nakita mo?

Chuchi: Huo e. Wala ka imo kakita kay sa Punta Buri ka imo gaistar.

Emma: Indi pa ‘na Punta Buri ang Cabatuan a!  Ti, ginhimbisan mo?

Chuchi: Ginhimbisan ko gid.

Emma: Ti?

Chuchi: Wala class.

Emma: Wala class?

Chuchi: Huo, as in wala class.

Dory: Bisan wala class kay pierde kamo a.

Lisa: Pakaslan mo gid man ina ina sia, Dors?

Dory: Bana bala ang hinambalan ta last year? Nobyo lang.

Pearl: Ti, dira man na gihapon mapadulong.

Dory: Indi a!

Lisa: Ti anhon mo ina sia dayon?

Dory: Ambot a. Wala pa ako nagapanumdum sina.

Pearl: Basi in love ka na sa iya?

Dory: Ano nga in love man?

Chuchi: Aha? In love ka na siguro sa Resty nga ina?

Dory: Indi a.

Lisa: Hambal mo lang ina.

Dory: Matuud daw!

Emma: Ay, abaw, indi gid kon damu salawayon sa iya. (makanta)

Indi ka magmantener

Para lang pangdesponer

Nobyo’ng may kakulangan

Sa tindog kag batasan.

Chuchi: Amo gid!

Pearl: Ti, damu gid salawayon sa iya e.

Emma: Ay, abaw, indi  gid, Dors.

Mag-isip ka sang tatlo

Mapasyensya pa ato

Pag-abut na sa apat

Ikaw dayon mauntat.

Chuchi: Amo gid! Dapat gid mauntat.

Lisa: Abi, tag-isa-isahon ta na lang ang iya mga diperensya.

            (Mabulosbulos kanta ang mag-abyan

Pearl:

Una sa tanan indi mayo mag-English

Grammar , pronunciation nagaikis-ikis

Lisa:

Ikaduha, magbayu, badoy nga badoy

Alang-alang bagets, alang-alang cowboy.

Emma:

Ikatlo, natam-an  na gid sia  kalaon

Panumduma bala kay sia kwarentahon.

Chuchi:

Ikaapat, tan-awa bala ang ilong

Hungag, malapad para sa iya nawong.

Dory:

Labi sa  tanan, wala n’yo mahibal-an

Baog n’ya nga kuko nga akon gid nakit-an. (2x)

(Makadlaw ang tanan.)

Emma: Abaw, lima tanan ang iya mga diperensya. Tam-an na ina kadamu, Dory.

Lisa: Ti, ano Dory, buruyot ukon buruhi?

Emma: Buruhi na, Dory.

Dory (Manumdum anay): Pinustahan ta man lang ina sia last year.

Chuchi: Ti buruhi?

Dory: Buruhi e!

Lisa: Sigurado ka?

Dory: Sigurado a!

Emma: Ti, ibalik na diri ang amon kuarta.

Dory: Aba, aba, nobyo ang aton pinustahan. Indi bana. Wala na dira labut kon i-break ko man sia.

Pearl: May labut gid e.

Dory: Wala gid e. Kabe ko na ni ang kuarta ninyo.  Say goodbye to your money.

Chuchi: And say goodbye to your boyfriend.

Lisa: Patas e!

Emma: Ahay, a. Abi ko mabawi ko pa ang isa ko ka libo. Wala nga daan ginhatag ang amon amelioration

            pay sang December. Waaah!

Act 4

Narration ni Resty: Ang mga babaye, kon magtililipon, dayon tsismis, panglibak kag sulosekreto. Amo gid ina’ng mga babaye. Pero kami amon nga mga lalaki . . . amo man! Ugaling maayo lang kami amon magdala. Daw indi bala tsismis, libak kag sekreto. In ader words, daw ka . . . mater ob pakt lang sa amon.

            As I had sid,  kami nga nga mga lalaki, maayo gid magdala. Ang tuodtuod, mapagua namon nga daw lahoglahog. Ang lahoglahog mapagua namon nga daw tuodtuod. Pero samtayms, kasubong man sa mga babaye, ang lahoglahog nagakahimu gid nga tuodtuod. Obserb dis.

(Si Dory, indi mapahamtang, nagapakadto pakari sa sulud balay.)

Dory: Paano ko abi sia sugiran man. “I’m sorry, Resty, kinahanglan mahibal-an mo ang matuod. Ang      gugma ko sa imo isa lang ka lahog.” Ehe! Kalaw-ay man sina.  “Resty, forgive me, pero        pinustahan ko lang ang imo paghigugma sa akon.” Law-ay man gihapon. Ano abi kon indi na lang

            ko manugid parti sa pusta. Masiling na lang ako, “I’m sorry, Resty, sa tuodtuod, wala ko   ikaw ginahigugma.”  Ay, masakit man gihapon ining mga tinaga. Hay, ano na lang ini?

Paano ko ituad sa iya

Nga wala ko sia ginahigugma

Kag paano niya nga batunon

Ginpustahan ko ang gugma namon.

Siguro masakit gid sa iya

Ang akon nga mangin panuaron

Basi bala nga magbuang na sia?

Ukon basi maghikog sang dayon?

Indi ko mabatas ini tanan

Bisan nga sa pagpanumdum lamang

Nagapug-ok ang akon nga dughan

Kon sia sang kasakit madulotan.

Ano ining’ akon nabatyagan?

Isa ini ka katingalahan

Ang dumdum ko mahapos himuon

Magtalikud sa amon relasyon.

Dory: Indi gali mahapos maglahoglahog sa gugma. Daw nagkalagumon ang akon pensar. Gusto ko        magbreak sa iya kay daw indi man sia bagay sa akon. Hambal sang mga amiga ko, sobra    kadamu sang iya diperensya. Buki kuno sia. Pero indi ko man mabatas nga masakitan sia. Kag

            labi sa tanan, indi ko mabatas nga madula sia. Ma-miss ko gid sia siguro kon wala na       kami nga

            duha relasyon. Oops! Daw indi na ini nami haw? Ngaa daw naluyag na ako sa iya haw? Ano na in

            love na ako sa tawo nga wala class? (Huni sang door bell.)

Diyos ko, basi sia na ina? Nano na lang ini man? Ano ang ihambal ko sa iya? Ano ang      ihambal ko sa iya? Ano managu ko anay? (Masalasala. Masulud si Tyay Maring.)

T.M.: Ako na lang ang maabre sang gate. (magua)

(Mapungku si Pearl. Matindog kag malakat pakadto sa iya kuarto. Mabalik kag mapungku. Matindog. Masulud si T.M. kag si Pearl.)

Dory: Pearl! Ngaa ari ka? Abi ko mapa-mall kamo ni Frank kag sang mga bata? (Magua si T.M. sa         kusina.)

Pearl: Mapa-mall gid man kami sang mga bata. Pero wala mag-upud si Frank kay nagasakit ang ulo sang

            sobra nga inum kagab-i. Panueldo nga daan kagab-i no?

Dory: Ti, ang mga bata?

Pearl: Ato sa awto. Wala ko na ginpagua kay madali lang ako. Indi gid ako makaagwanta. Kinahanglan   isugid ko gid sa imo.

Dory: Ang ano? Ngaa nga wala ka na lang nagtelepono.

Pearl: Abaw, ‘Day, kinahanglan personal gid ini kay exciting kaayo.

Dory: Ano ina haw.

Pearl: Kagab-i, pagpauli ni Frank, nakainum.

Dory: Nahambal mo na ina.

Pearl: Hulat bala anay. Wala pa ko katapos. Kagamo sa imo a.  Ti, gin-intriga niya ang iya sweldo sa       akon. May kulang duha ka libo? Ti kay hubog, nanugid sa akon nga napierde niya kuno sa     pusta? Abi mo sa ano nga pusta? Pusta sang barkada nila kay Resty nga mapasabat ka ni     Resty. Hamak mo? Pinustahan ka man gali nila ni Resty.

(Mapungku sang gulpe si Dory. Daw mahibi ang iya hitsura.)

Dory: Ginpustahan ako ni Resty?

Pearl: Huo, ‘Day! Say mo no?

Dory: Ginpustahan ako ni Resty.

Pearl: Huo. Abi mo kita lang ang nagpusta?

Dory: Ay, Diyos ko!

Pearl: O, ngaa daw mahibi ka? (makanta)

Ngaa nga daw mahibi  ka

Kay nakabe mo ang pusta?

Kon si Resty nagpusta man

Patas lang ang inyo hampang.

(Mawawaw si Dory)

Pearl: Ay, ho. Ma-break gid lang sia kay Resty mahibi pa. (Huni sang busina.) O, ang mga bata na ina.   Natak-an na siguro sang hulat. Malakat na ko. Relax lang. Total daug ka man sa pustahanay ta.

            Kag indi mo man sia type, indi bala.? (Mawawaw liwat si Dory) Ay, ho. Ambot sa imo dira a.                   Indi ko kaintiendi sa imo. Tawgan ta lang ka karon sa gab-i ha? (Indi magsabat si Dory.)          Maistoryahanay ta karon. Babay. (Magua.)

Dory (makanta):

Nagpusta ako sa paghigugma

Naglaum sa maayong fortuna

Patad ginbutang sa siguro na

Abi ko daug, gali pierde pa.

Dory. Dory, kay ngaa man

Ang gugma ginlahuglahogan?

Nagpusta ako sa paghigugma

Naglaum sa maayong fortuna

Patad ginbutang sa siguro na

Abi ko daug, gali pierde pa.

Dory (mapisngu): Ay, masakit  nga kamatuoran. Masakit nga kamatuoran. (Huni sang door bell.) Ara na

            ang traidor! Ara na ang traidor! (aloud) Tyay Maring, palihog abre sang gate.

(Masulud si T.M. kag magua sa main door. Mabalik upud kay Resty nga nagabitbit sang bulak.)

Resty: Hay, Swethart! Ay brut yu plawers.

Dory (Batonon niya ang bulak. Malikaw sa kiss ni Resty): Tyay Maring, ibutang ini sa basurahan.            (Makibut ang duha kag matulokay.) Sige na, Tyay Maring. Daku ‘to ang basurahan ta sa     kusina.

(Kuhaon ni Tyay Maring ang bulak kay Resty kag magua sa kusina.)

Resty: Way, Swethart? Way you are med to me?

Dory: Kay gin-intu mo lang ako.

Resty? Gin-intu?

Dory: Huo, gin-intu mo lang ako traidor!

Resty: I am not a tretor.

Dory: Traidor ka gid. Ginpustahan mo lang gali ang sabat ko sa imo?

Resty (Mayuhum kag mapungku): Thats tru. Pero matuod ang lab ko sa imo.

Dory: Paano magtuod ang pinustahan nga gugma?

Resty: Sa panugud lang ang pusta, Swethart. Dayon nagdebelop ang tru lab.

Dory: Indi ako sina magpati!

Resty: Bat dat is tru, Swethart. Dat is tru. Bisan nagpusta ako kay gintsalens nila ako, pero may lab por   yu

            is tru.

Dory: Istoryahi pa ako. Ginbaton mo pa gani ang ila pusta!

Resty: Su.

Dory: Ti kundi indi ka sinsero sa imo paghigugma.

Resty: Swethart, bisan kuhaon ko man ang ila pusta ukon indi, its not tsens may lab por yu.

Dory: Indi ako sina magpati!

Resty: Thats tru, Swethart. Ay lab yu.  Ay lab yu. Ay lab yu – may pusta kag sa wala –win or lost.

Dory: Tikalon. Indi na ako magpati sa imo.

Resty: Swethart, plis, pamatii man ako.

Dory: Wala na ako sang dapat pamatian sa imo. Tikalon ka kag butigon.

Resty: Swethart, plis, dont smol me.

Dory: Lakat na, kag indi ka na magbalik diri.

Resty: Swethart . . .

Dory: Lakas na. Tikalon! Butigon!

Resty: Ay, kabudlay sa imo explenan, Dorotea. Kabudlay gid sa imo, Dorotea.

Dory (mawawaw): Restituto! Restituto!

Resty: Huo, malakat na lang ako ip yu wont aksep may eksplenesyon.

Dory: Kag indi ka na magbalik diri sa balay kay kon makita ko liwat ang guya mo diri, guramoson ta gid ka!

            Guramoson ta gid ka!

(Magua sa pwertahan si Resty. Mawawaw si Dory. Mabalik sa pwertahan si Resty.)

Resty: Bay the we, ay want yu to no, nahibal-an ko nga ginpustahan mo man ako sa mga prends mo.      

            (Madula liwat sa pwertahan. Mawawaw si Dory. Mabalik si Resty sa pwertahan.)

Resty: And ay no yu olso teyk the mani. (Madula liwat sa pwertahan. Mawawaw si Dory. Mabalik sa                   pwertahan si Resty.)

Resty: Bat ay stil lab yu. Por eber.  (Madula liwat sa pwertahan. Mataas ang nota sang wawaw ni            Dory.)

Act 5

Narration ni Dory: Masakit ang kamatuoran. Daw indi ko mabaton. Naigu gid ang amor propio ko. Imagine! Ginpustahan niya ang paghigugma ko. Abi ko ako lang ang nagpusta.

            Indi anay ka. Daw indi lang ini amor propio a. May iban pa gid. Pero, sa  nasiling ko na, masakit ang kamatuoran, gani mabudlay batonon. Tan-awa ninyo bala.

(Si Dory indi mapahamtang, nangalakat pakadto pakari sa sala. Mapungku. Matindog. Malakatlakat. Mapungku. Matindog. Malakatlakat. Si Tyay Maring yara sa pwerta sang kusina nagasid-ing sa iya.)

Dory (makanta): (Pareho ang tono sa kanta ni Dory sa Act 4: song #1)

Matuod masakit gid sa akon

Ang iya nga nangin panuaron

Basi bala nga magbuang na ako?

Ukon basi maghikog sang dayon?

Dory (malakatlakat): Daw hangag ka, Dory. Ngaa hala ka panumdum sa iya? Gintraidoran ya ka. Gin-into

            ya ka. Ginpustahan ya ka. (Madulog.) Huo. Pero gin-into ko man sia. Ginpustahan ko man sia. 

            (Malakatlakat liwat.)

            Siling ya kuno true love ya gid ka? Mapati ka man? Paano magtuodtuod ang nagsugud sa lahog? (Madulog.) Huo. Pero ngaa nga daw nadagdag man ini sa tuodtuod ang akon lahoglahog haw? Daw miss ko man sia. Ginapangita ko ang iya guya sa pwerta nga nagasiling “Swethart, ay brut yu plawers.” Ukon “Swethart, ay brut yu chokolets. Ukon “Swethart, ay brut yu pruts.” Ha! Miss ko ang dala niya, indi kay sia! (Mapungku.)

            Nano ini man? Daw indi ako mapahamtang. Isa na ka semana. Daw indi ako maka-concentrate sa trabaho ko sa bangko. Daw indi ako makakaon. Daw indi ako makatulog. Ano na ini ? Ano love ko man sia? Ha! Indi ko sia type! Wala sia class! (Matindog.)

                        Hmp! Isa ka semana nga wala sia nagtawagtawag. Wala man sia nagkadto subong nga

            Sabado. Ano ako pa ang mauna sa iya? Diin matabu man? Ano hold ya ko? (Mapungku.             Matindog magdugaydugay.)

(Masulud si Tyay Maring)

T.M.: Ano ka man, Inday Dory man. Galingin ang ulo ko sa imo. Kaina ka pa dira indi mapahamtang.      Daw ikaw ang kanat sit and kanat stand. Daw naga-planting rays ka ba.

Dory: Tyay Maring, baklan mo sang bulak ang ibabaw lamesa buas ha?

T.M.: Huo, Inday Dory. Ikaw abi mo. Gin-away mo pa si Resty. Tani pirme may libre nga bulak ang        aton lamesa.

Dory: Tyay Maring, indi na naton ang tawo nga ato paghambalan. Wala na sia sa kabuhi ko.

T.M.: Inday Dory, ngaa indi mo na lang pagbatonon nga naluyag ka man sa iya? Ginapabudlayan mo lang

            ang kaugalingon mo.

Dory: Ako? Naluyag sa iya? Diin matabu ina man.

T.M.: Tigulang na ako. Indi ka na kanigar sa akon.

Dory: Indi ko sia type no?

T.M.: Ngaa indi kay propesyonal man sia, may tindog man sia. Indi bala amo ina ang gusto mo nga

            nobyohon?

Dory: Huo, pero damu gid sia iya diperensya.

T.M.: Ano nga diperensya man?

Dory kag T.M. (makanta sang sabtanay):

Dory:

Una sa tanan indi mayo mag-English

Grammar , pronunciation nagaikis-ikis

Ikaduha, magbayu, badoy nga badoy

Alang-alang bagets, alang-alang cowboy.

Tya Maring:

Indi man lang Iningles ang paghigugma.

Mahimu tudluan ang tawo nga badoy.

Dory:

Ikatlo, natam-an  na gid sia  kalaon

Panumduma  bala kay sia kwarentahon.

Ikaapat, tan-awa bala ang ilong

Hungag, malapad para sa iya nawong.

Tya Maring

Ang tawo nga laon magpalangga tsampyon.

Maayo manimahu ang hungag nga ilong.

Dory:

Labi sa tanan, wala mo mahibal-an (2x)

Baog n’ya nga kuko nga akon nakit-an. (2x)

Tya Maring:

Ang kuko nga baog liwat matubuan.

Dory: A, basta, wala ako naluyag sa iya.

T.M.: Aha? Wala gid?

Dory: Wala gid.

T.M.: Gali ha?

Dory (Mahipos si Dory kag mangyam-id.) Ginpustahan niya ang akon paghigugma.

T.M.: Ti, ikaw amo man.

Dory: Gintawag niya ako nga Dorotea. Naugut gid ako tawgon sang akon ngalan nga ina.

T.M.: Ti, kabalos ka man. Gintawag mo man sia nga Restituto.

Dory: Kulang pa!

T.M.: Inday Dory, patawara na lang sia. Kanugon gid kon mawasi pa sia.

Dory: Wala sia nagtawagtawag ukon nagbisita karon nga Sabado. Ari sia sa Iloilo kon Sabado no?.

T.M.: Isa mo lang ina ka tawag sa telepono madalagan ina diri nga daw idu. Tawgi bala.

Dory (shocked): Ako matawag una? Lawaan lang sia sang hulat sang tawag ko.

T.M.: Ang paghigugma mapainubuson.

Dory (Madugang pangyam-id.): Kasabad sa imo, Tyay Maring a. Nagasakit ang ulo ko sa imo. Didto na             lang gani ako sa kuarto ko. (Masulud sa iya kuarto.)

T.M. (aside): Ako pa ang nabangdan. Hay, ang paghigugma matuod, huo. (Manumdum) Ano ang

maayo sini man? Daw mawasi pa ining si number 3 haw? Abaw, kanugon gid sini kon matabu. (Madulog gulpe) A, ari mo ay! Para matapos na ang tanan.      (Ma-dial. Mahambal sa telepono.): Hello, good evening. Resty? Ikaw ini? Si Tiyay mo ni Maring. Si Inday Dory? Ato didto sa kuarto niya. Ginasubuan. Daw indi mapahamtang. Daw indi makakaon kag makatulog. Ano abi kay wala ka diri nagkadto karon nga Sabado mo. (Madulog.) Ha? Ikaw  imo nagniwang gid? Ahay, Toto, gugma na gid ini ‘ya. Gugma na gid ini ‘ya. Ha? Makadto ka diri subong? Gab-i na a. (Madulog) O, sige, sige. Dalia. Sige. Hulaton ko ikaw. (Isira ang telepono.) (Aside): Makadto sia. Ayos!

(Mahulat si Tyay Maring sa sala sa nagalainlain nga posisyon. Madugaydugay, huni sang door bell. Madalidali si Tyay Maring gua sa main door. Mabalik kag madalidali gua sa kusina. Matindog si Resty sa pwertahan. Maabre ang pwertahan sa kuarto ni Dory. Magua sia nga nagahigot sang iya housecoat.)

Dory: Sin-o ato, Tyay Mmm . . .

Resty: Dory, Swethart! (Mahulag nga daw madalagan palapit kay Dory.)

Dory: Resty! (Mahulag nga daw madalagan palapit kay Resty. Hinali sila nga duha mauntat.)

Resty: Swethart! (Madalagan palapit kay Dory.)

Dory: Resty! (Madalagan palapit kay Resty. Matabuay sila sa tunga kag mahaksanay.)

Resty: Swethart! (Matulokay kag mahaksanay liwat.  Matulokay.)

Dory: Maagwanta mo gali nga indi ako makita sa sulud sang isa ka semana ha?

Resty: Ano abi kay ginkulbaan ko nga basi guramoson mo matuud ako kon magbalik ako.

Dory (Kusion si Resty): Hmp! Guramos lang nahadlok ka na?

Resty: Wala ako nahadlok sina a. Kita mo, ari na ako diri. O, kon gusto mo, guramusa na ako.

Dory (Kusion liwat si Resty): Hmp! Mabatas ko bala ina?

Resty: Bal-an ko man nga indi mo mabatas kay palangga mo gid ako.

Dory: Hmp!

(Magua si T.M. nga may dala nga pamahaw. Ibutang ini sa ibabaw lamesa.)

T.M.: O, Toto Resty, gindalhan ko ikaw sang pamahaw kay siling mo sa telepono wala ka pa kapanyapon.

Dory: Tyay Maring, gintawgan mo sia?

T.M.: Ay! Natabinas. (Kaptan ang iya baba.)

Dory: Tyay Maring!

Resty: O, don’t get engri, Swethart. Na–porgive mo na ako, indi bala? (Makulukusmud  si Dory .) Indi

            bala, Swethart?

Dory: Huo a!

Resty: Smayl. Smayl na, Swethart.

(Mayuhum si Dory.)

T.M.: Hay, salamat. Tapos na ang problema. Madayon na gid nga makaapo ako.

Dory: Ngaa, Tyay Maring, ikaw mabantay?

T.M.: Aba, tigulang na ako, Inday Dory. Magkuha na lang kamo sang yaya.

Resty: Indi ina problema, Swethart. We kan apord por yayas.

T.M.: Apat ang gusto mo nga mangin anak ninyo?

Resty: I want to have por bebes.

Dory: Babies, Resty, babies.

Resty: Bebes, gani.

Dory (makanta):

Kay ang imo Iningles

Tuman ka kinamatis

Gugma mo Bisayaon

Mahangpan ko gihapon.

Resty (makanta):

                       

                        Kay ang akon  Iningles

Tuman ka kinamatis

Gugma ko Bisayaon

Mahangpan mo gihapon.

(Makadlaw sila nga tatlo.  Madaluay ang duha.)

T. M.: Hay. Katam-is tulokon sang nagahigugmanay. Daw sa tukmo kag punay.

Dory: Ay, Tyay Maring, ang sinugba mo basi  . . .

T. M.:  . . . nabatok na didto sa kusina? O sige, sige, ibilin ko na kamo antes mabatok ang akon

            sinugba sa kusina.

Resty: Ngaa, Tyay Maring, gab-i na may ginalutu ka pa?

(Makadlaw si Dory kag si T.M.)

T.M.: Wala, Toto Resty, a. Imahinasyon lang ina namon ni Inday Dory. (Malakat pa-gua.)

Resty: O sige, Tyay Maring. Yu go bekos I tok to my pyutyur wayp.

Dory: O, Tyay Maring, ho. Naghala naman sia Iningles sang kinamatis.

T.M. (mabalikid sa duha) : Indi man lang Iningles ang paghigugma. (Magua sa kusina.)

Dory kag Resty (makadlaw kag makanta sang duet):

(Ang tono pareho sang una nga linya sa kanta ni Tya Maring sa Act 5)

Indi man lang Iningles ang paghigugma

Pwede man Hiligaynon o Kinaray-a

Pwede gani Inintsik ukon Hinapon

Kon ang mga dughan mahinangpanon.

Madamu sang lenguahe ang paghigugma

Kag sa masami nga nagainapa pa

Mabatyagan sa angga sang mga mata,

Mainit nga halok sang mga bibig ta.

(Mahalukanay.)

Dory: Resty?

Resty: Ano ina, Swethart?

Dory: Maayo siguro, agud indi na kita manumdum sang natabu, iuli ta na lang ang kuarta nila nga            nadaug ta.

Resty: Indi, Sweythart, a. Indi ta pag-iuli. Ipusta ta liwat sa ila nga sa madason nga tuig, amo man nga bulan kag petsa, nakasal na kita.

Dory (Makibut. Manumdum.): Aha, manami ina nga ideya a. (makadlaw ang duha)!

KATAPUSAN